Er zijn genoeg honden probleemgedrag vertonen aan de riem, wat het wandelen minder plezierig maakt. Al heb jij misschien het idee hebt dat het bij anderen zo soepeltjes verloopt.
Het kan zorgen voor gevaarlijke situaties. Het begrijpen van de oorzaken achter dit gedrag en het toepassen van effectieve oplossingen is essentieel voor het bevorderen van een veilige en harmonieuze relatie tussen mens en hond.
Herken jij dit ook?
- Is jouw hond niet vriendelijk/sociaal aan de riem?
- Reageert jouw hond op andere honden aan de riem?
- Valt jouw hond ineens uit, zonder waarschuwing?
- Begint jouw hond te blaffen bij het zien van andere honden?
- Gromt of blaft jouw hond bij alles wat hij ziet aan de lijn?
- Vind jij het moeilijk om rustig te blijven als je hond dit doet?
- Of ervaar je andere problemen met je aangelijnde hond?
Herken jij dit? En wil je graag wat doen aan dit gedrag? Ik kan je helpen!
Waarom valt een hond uit aan de lijn?
Er kunnen natuurlijk verschillende oorzaken zijn waardoor een hond uitvalt aan de riem. Mogelijke oorzaken kunnen zijn:
- Slechte socialisatie of een gebrek aan socialisatie tijdens hun vroege ontwikkeling
- Stress
- (Teveel) opwinding: Honden die overenthousiast raken bij het zien van andere honden of bepaalde prikkels, kunnen uitvalgedrag vertonen als gevolg van hun ongecontroleerde opwinding.
- Aangeleerde hyperactiviteit
- Triggerstacking
- Frustratie (bijvoorbeeld door de beperking van de lijn waar hij aan vast zit. Dit kan leiden tot uitval gedrag)
- Angst (voor sommige honden is “aanval” de beste manier van verdediging. Vechten is een copingmechanisme)
- Lichamelijk ongemak (buikpijn, gewrichtspijn, spanning, zere achterhand, pijnlijk gebit en noem het op)
- Verkeerd zitten tuig, verkeerde lijn, verkeerde halsband (hond ervaart ongemak)
- Opgekropte frustraties (door gebrek aan juiste vorm van beweging/voldoende beweging)
- Gebrek aan verwachtingen: wat doen we nu in deze situatie?
- Beschermend gedrag: niet zozeer om jou te beschermen. Maar je hond kan zich ongemakkelijk voelen in de buurt van andere mensen of honden. Uitvalgedrag kan worden gezien als een waarschuwing om potentiële ‘indringers’ op afstand te houden.
- Verkeerd riem gebruik (veel trekken aan de lijn, corrigeren en/of gespannen vasthouden)
- Spanning
- Een vol/overlopend stressemmertje
- Drukke gemoedstoestand
- Veel te weinig slapen
- Een groot gebrek aan snuffel mogelijkheden
- Jouw invloed
- Onzekerheid
- Gebrek aan mentale stimulatie tijdens een wandeling (en/of in het algemeen)
Wat betekent uitvallen?
Wanneer een hond uitvalt aan de riem heeft dat meestal niet te maken met agressie of dominantie. Integendeel! Er zijn verschillende oorzaken waarom je hond uitvalt. De symptomen kunnen echter wel dominant en agressief lijken. Dat is wat anders.
Maar in feite is dat aan het oppervlak, daarachter zit de diepere kern van het probleem. Die diepere kern zul je moeten zien te achterhalen, zodat je je hond echt kunt begeleiden. Wanneer je werkt vanuit die diepere kern bereik je het meest en wordt je hond begrepen!
Je hond is (totaal) onbereikbaar
Als je zoekt in Google op “wat betekent uitvallen” dan zie je een aantal vertalingen. Wat je ziet voorbij komen is: niet langer functioneren, de zender is opeens uitgevallen, verlies en loslaten/neervallen. Dit geeft eigenlijk heel mooi weer wat er bij jouw hond gebeurt.
Op het moment dat je hond uitvalt aan de riem kan je hond ook niet langer functioneren, is hij “opeens” uitgevallen, verlies jij hem en laat hij alles los (en richt zich enkel op de prikkel). Jij kan je hond op dat moment niet meer bereiken. Een logisch gevolg, maar wel lastig.
Het feit dat je hond niet bereikbaar is heeft niks te maken met ongehoorzaamheid. Het is de onderliggende stress, de emoties en andere hulpvragen die maken dat je hond niet meer KAN luisteren.
De omstandigheden moeten wel zodanig ingericht zijn dat je hond ook nog KAN luisteren. Anders is het inderdaad zwaaien met 10 frikadellen zonder dat dit effect heeft. Hier heb je ook te maken met management (waar wandel je, wanneer doe je wat, timing etc).
Hoe ziet een uitvallende hond er uit?
We denken bij een uitvallen hond vaak aan een hond die in de riem gaat hangen, al zijn tanden ontbloot en veel bombarie maakt. Toch kan uitvallen aan de riem er op veel verschillende manieren uit zien. En anders is het wel een voorbode voor eventueel uitval gedrag later in de wandeling of eventueel in de toekomst.
Een hond kan communiceren met grove en subtiele signalen. Dat onderscheidt maak ik altijd maar even. De grove signalen herkennen we vaak wel. Zoals:
- Blaffen
- Op twee poten staan
- Lip optrekken
- Grommen
- Tanden laten zien
- Niet meer bereikbaar zijn (je kan wel zwaaien met 10 frikadellen maar dat heeft toch geen zin)
- In de riem hangen
- Aan de lijn trekken (omdat ‘ie er naar toe wil)
- Bijten in zijn eigen riem
De escalatieladder voor honden
In de escalatieladder voor honden zie je heel mooi hoe een conflictopbouw wordt weergegeven bij honden. Dat betekent dus ook dat er altijd een conflict opbouw is (geweest). Het kan zijn dat je hond op dit moment op het punt staat dat het allemaal heel snel gaat en in jouw beleving direct uitvalt.
Toch is er in de meeste gevallen voldoende te zien aan signalen. Het kan wel zijn dat je hond inmiddels signalen overslaat en heel snel gaat. Dat heeft meestal te maken met het feit dat de signalen in het verleden niet opgevat zijn.
Je hebt ook subtiele signalen van je hond. Ze zijn vaak een voorbode van eventueel ander gedrag. Het is voor belangrijk om de lichaamstaal van je hond te leren kennen zodat je er op tijd op kan inspelen en voorkomt dat je hond in de oranje/rode zone komt.
- Langzamer lopen
- Oversprong gedrag laten zien
- Fixeren
- Tongelen
- Smakken
- Fronzen
- Op de grond gaan liggen
- Niet meer verder willen lopen
- Eigenlijk een andere kant op willen
Wat als je hond plots uitvalt aan de riem?
Kan het het zo zijn dat je hond plotseling uitvalt aan de lijn? Zonder waarschuwing?
In de meeste gevallen is het antwoord nee. Hoewel het misschien wel zo overkomt heeft het altijd een verleden. Het kan wel heel snel gaan. Het kan ook zijn dat in het verleden die opbouw minder snel en heftig was, maar dat je nu op een piek zit.
Dat betekent in feite dat je hond ook al een tijdje rondloop met het probleem. Jij misschien iets minder lang. Dat komt omdat we heel vaak aan de bel trekken wanneer het probleem ECHT aanwezig is.
De foto hieronder laat een hond ziet die fixeert, zijn gewicht naar voren verplaats. Zijn staart staart fier overeind (iets wat ook past bij de Beagle), hij heeft rimpels en een frons. Het hoeft niks te betekenen, het kan ook maar zo een voorbode en opbouw zijn voor uitvallend gedrag.
Communicatie is er continu en signalen zijn er altijd.
Waarom bijt een hond in zijn riem?
Soms zie je dat het uitvalgedrag zich omkeert richting de baas of de riem waar hij aan vast zit. Je hond gaat dan bijvoorbeeld bijten in de riem of hij springt tegen jou aan.
Het kan ook zijn dat je hond in jouw armen gaat happen. Niet per se bijten. Maar fijn is het niet.
Laten we het omgekeerde frustratie noemen. In alle gevallen heeft het niks te maken met onopgevoed zijn. De hond zoekt eigenlijk een uitweg in die stressvolle situatie. Het zit hem veel te hoog. De kunst blijft altijd om te kijken naar de onderliggende oorzaak bij probleemgedrag.
Welke triggers kunnen tot uitvalgedrag leiden?
Een uitvallende hond is niet gemakkelijk.
- Katten
- Andere honden
- Voorbij rennende kinderen
- Kinderen op stepjes/skateboards
- Mountainbikers
- Voetballende kinderen
- Vreemde mensen
- Bakfiets
- Boodschappen bezorgwagens zoals die van de Albert Heijn of Picnic
Hond valt uit naar andere honden
Uitval gedrag aan de lijn richting andere honden komt met regelmaat voor. De meeste honden vinden het contact aan de lijn met andere honden best wel ingewikkeld. Daarom is het heel belangrijk om de signalen van je hond te leren herkennen. Wat vindt hij nou eigenlijk van de situatie? Hoe voelt hij zich in deze situatie.
Uitval gedrag richting andere honden kan ontstaan omdat de hond:
- In situatie is gebracht waarvan wij dachten dat het allemaal leuk en gezellig en spelen was. De hond ervaarde dit anders en op daardoor voelt hij zich op dit moment onveilig. Hier is een opbouw in gekomen. Meestal zeggen we dan: “tot een maand of x… kon hij goed met andere honden en toen ineens…”
- Heeft vervelende ervaringen gehad met andere honden. Er is een negatieve leerervaring geweest. Dat kan traumatisch zijn (hond is aangevallen door andere hond). Het kan ook kleinere zijn. Hond komt continu in dat tjokvolle losloopgebied waar hij belaagd wordt door andere honden of gewoon niet zo zit te wachten op al die honden.
- Spanning van andere honden lastig vindt (hij reageert bijvoorbeeld soms op die ene hond die altijd zo enorm uitvalt aan de lijn)
- Drukke en hyperactieve honden die op jouw hond afstormen helemaal niks vindt
- Verkeerde socialisatie: hond is te pas en te onpas blootgesteld aan andere hond (onder de noemer socialiseren: want wat is een goede socialisatie eigenlijk?) zonder te weten of de hond zich ook veilig voelt. Want het is toch leuk? En gezellig? Of gebeurt er eigenlijk meer? Ik denk van wel 😉.
Aangelijnde hond valt uit aan de riem: los van de lijn geen probleemgedrag
Het komt vaak voor dat een hond reactief is wanneer hij is aangelijnd, maar wanneer de hond losloopt er niks aan de hand is.
De reden waarom jouw hond dit los van de lijn niet doet en aangelijnd wel heeft verschillende oorzaken.
Mogelijke oorzaken kunnen zijn:
- Los van de lijn voelt hij zich veiliger (de lijn is hoe dan ook een grens waardoor hij ook nog eens gefrustreerd kan raken)
- Op jonge leeftijd is de hond aan de lijn continu in aanraking gekomen met andere honden aan de lijn (onder de noemer socialiseren). De signalen van de hond lieten alleen zien dat de hond zich ongemakkelijk voelde of hier niet per se op zat te wachten. Meestal heeft dit te maken met een gebrek aan kennis over “wat communiceert mijn hond en wat betekent dit?”
- Jouw invloed: wat doe jij? Hoe reageert jouw hond daar op? Jij bent niet het enige probleem waarom je hond doet wat ‘ie doet. Maar een hond reageert wel degelijk op onze begeleiding.
- Honden leren contextgebonden. Deze context is anders.
- Je hond kan zijn natuurlijke gedrag en vooral signalen niet inzetten vanwege de begrenzing van de lijn (bijvoorbeeld curven, willen vermijden, een andere kant oplopen etc).
Gebrek aan beweging of niet de juiste manier van bewegen
Laten we niet vergeten dat er nog steeds genoeg honden zijn die eigenlijk niet krijgen wat ze nodig hebben. Ze krijgen niet de juiste hoeveelheid beweging. Dat kan zorgen voor een disbalans. De hond wordt dan niet (geheel) voorzien in zijn behoeftes en dat kan leiden tot overtollige energie.
Je hond kan dan tijdens het wandelen de overtollige energie er op deze manier uit laten komen. Terwijl het eigenlijk vraagt om een andere behoefte die vervult moet worden.
Echter is wel de vraag wat is dan een gebrek aan beweging? En wat is de juiste manier van bewegen? Want honden die continu aan het rennen zijn, in beweging zijn of achter balletjes aan rennen kunnen juist stijf zijn van de adrenaline (en andere stresshormonen) en daardoor dit gedrag vertonen.
Het gaat er niet altijd om HOEVEEL je hond doet, maar vooral WAT je doet en wat de kwaliteit van je beweging is. Zo kan een gebrek aan kwalitatief snuffelen en het niet voorzien in de ethologische behoefte van je hond ook voor deze problemen zorgen.
Het stressemmertje van je hond
Wanneer het stressemmertje van je hond vol zit en de energiereserves op zijn is reactiviteit niet zelden een probleem.
Of het nou gaat over overmatig blaffen in huis, reageren op iedere scheet die gelaten wordt of juist uitvallen aan de riem.
Een vol stressemmertje zorgt ervoor dat het incasseringsvermogen van je hond (volledig) verdwenen is.
Daarnaast kan stress ook voor chronische klachten leiden. Zowel op fysiek, mentaal en emotioneel niveau. Stress is nooit het echte probleem. Het is altijd een gevolg van wat er echt speelt. Je hebt natuurlijk iets dat stress veroorzaakt. Het is daarom belangrijk om te weten dat stress niet tussen de oren zit maar dat het een fysiek proces is. Daarom is het belangrijk om te weten wat stress bij honden nou eigenlijk echt betekent en dat je weet wat je hond doet als hij stress heeft.
En nu? Je hebt een uitvallende hond aan de lijn…
Er zijn verschillende oorzaken die een rol spelen bij deze hulpvraag. Uitvalgedrag kan best gecompliceerd zijn. En er zijn zoveel gradaties in. Waardoor er ook niet een standaard oplossing voor is. Überhaupt zijn er geen one-size-fits all antwoorden bij hondengedrag. Het is essentieel om naar het totaalplaatje te kijken wanneer je hulpvragen ervaart met je hond.
Wat te doen als je hond uitvalt?
- Leer de lichaamstaal van je hond herkennen: waar gaat het nou over? Ontdek hoe je op tijd kan inspelen op zijn signalen en hoe voelt je hond zich?
- Positieve versterking: Het belonen van gewenst gedrag is een van de meest effectieve manieren om uitvalgedrag aan de lijn te verminderen. Beloon de hond wanneer hij kalm blijft en goed reageert op prikkels waar hij normaal gesproken op uitvalt.
- Laat de prikkel de voorspeller van iets leuks worden. Koppel er wat lekkers of leuks aan en werk op deze manier aan een positieve emotie (counterconditionering).
- Geduldige training: Geef de hond de tijd om te wennen aan situaties die uitvalgedrag kunnen triggeren. Langzame en geduldige training met geleidelijke blootstelling (desensitisatie) aan deze prikkels kan helpen om angst en frustratie te verminderen.
- Vermijd confrontatie: Probeer situaties te vermijden waarin de hond zich ongemakkelijk voelt of agressie kan vertonen. Vermijd bijvoorbeeld drukke hondenparken als uw hond moeite heeft met andere honden. Vermijden is niet de oplossing! Maar wel tijdelijk nodig om verdere escalatie te voorkomen.
- Gebruik van hulpmiddelen: Wees voorzichtig met hulpmiddel. Leg niet al je hoop in het gebruik van bepaalde hulpmiddelen die doen vermoeden dat je van al je problemen af bent. Zoals een sliplijntje, anti blafband of een gentle leader bijvoorbeeld. Ik vind dit een onderwerp om heel genuanceerd over te zijn. Maar in dit geval kan het nadeel zijn dat je met een bepaald hulpmiddel enkel doet aan symptoombestrijding. Jij bent misschien van je probleem af, maar er is niet gekeken naar de innerlijke beleving van de hond.
- Stop met het straffen van je hond. Je hond is niet ongehoorzaam. Hij zit kennelijk zelf ook niet zo lekker in zijn vel. Als wij dan ook nog eens boos worden maken we de leerervaring alleen maar negatiever. Ik begrijp wel dat we dit soms doen, omdat we ons ook zo machteloos kunnen voelen.
- Professionele begeleiding: Als het uitvalgedrag van de hond ernstig is en niet verbetert met basis trainingstechnieken, is het raadzaam om een professionele hondentrainer of gedragsspecialist te raadplegen. Je moet namelijk wat anders doen alleen maar trainingsvaardigheden aanleren. Je zult dus een stapje verder moet kijken. Kijken naar het totaalplaatje en op alle fronten stappen gaan zetten.
>> Volg hier de lezing over de lichaamstaal van honden >>
Jouw invloed tijdens de wandelingen met je hond
Natuurlijk ben jij niet DE veroorzaker van het probleem. Jouw hond doet niet zo omdat jij niet zelfverzekerd genoeg bent of omdat jij onzeker bent. Onzeker zijn we allemaal wel eens. Zelfverzekerd zijn we nooit 100%.
Laat je niet zomaar een minderwaardigheidscomplex aanpraten. Alleen leiderschap gaat over zoveel meer dan zelfverzekerd zijn. Hulpvragen bij je hond ontstaan door (gelukkig maar!) zoveel meer factoren dan jouw karige leiderschapsskills 😉.
Natuurlijk heb jij ook invloed en heb jij jouw conditioneringen. Jij bent wel onderdeel van de samenwerking en de hulpvraag die er ligt.
Tips voor jou in de samenwerking met je hond
1. De gemoedstoestand van je hond veranderen: Veel honden hebben last van aangeleerde hyperactiviteit. Het gaat je helpen als je hond kalm en rustig is, voordat je start met de wandeling. Dit kun je trainen door niet met je hond te gaan beginnen met wandelen of de riem omdoen als hij nog niet volledig kalm en rustig is. Uiteraard kan je hier een plafond bereiken: want als je hond stress ervaart bij het naar buiten gaan of buiten zijn dan moet dat probleem eerst getackeld worden. Je kan je wel richten op het werken vanuit rust daar waar mogelijk is.
2. Het is belangrijk dat je bij jezelf checkt hoe je energie is. Wat straal jij uit?. Wat is je gemoedstoestand? Het is belangrijk om zelf rustig te zijn alvorens je begint aan de wandeling.
Je zou hiervoor ook mijn wandelmeditatie kunnen volgen.
>> Yess, ik wil de wandelmeditatie volgen >>
Tips om rustig te blijven:
1. Denk niet aan het ergste: verwachtingen kunnen uitkomen als realiteit. Wanneer jij in je hoofd al het ergste scenario hebt bedacht, heb je zelf al het script geschreven voor alle slechte dingen die kunnen gaan gebeuren. Voor je weg gaat kan het je helpen om te denken aan iets leuks, iets waardoor jij je sterk voelt of waarvan je moet lachen. Denk niet aan wat je NIET wilt, maar denk aan wat je wèl wilt.
2. Raak niet in paniek: gemakkelijker gezegd dan gedaan. I know. Zeker wanneer jezelf gewoon al vervelende ervaringen hebt gehad. Je bewust worden van jouw energie is de eerste stap tot verandering. Voor jouw verandering. Je kan namelijk beter handelen en trainen wanneer jij de aandacht en focus op jezelf kan houden. Realiseer je dat het goed kan zijn dat je de spanning van je hond ook aanvoelt. Juist daarom is het zo belangrijk dat je dit ontdekt van jezelf en je je hond beter kan helpen door niet mee te gaan alle emoties die er zijn op dat moment.
3. Trek niet aan de riem: wanneer je hond begint met blaffen of ander ongewenst gedrag aan de riem vertoont, trek dan niet aan de riem. De spanning die daar bij komt zorgt er namelijk voor dat je hond nog erger gaat trekken. Daarnaast kan het maar zo eens de druppel op een gloeiende plaat zijn. De spanning op de lijn is niet fijn een een extra, onaangename prikkel er bij. Soms is het dat zetje wat je hond nog meer “aan” zet.
4. Ga niet schreeuwen: wij mensen zijn verbaal ingesteld en wanneer onze hond ongewenst gedrag vertoont hebben we de neiging om te gaan schreeuwen of verbaal erg aanwezig te zijn. Schreeuwen of je stem verheffen tegen je hond heeft gezien. Althans niet op die manier. Het geeft wellicht een gevoel van controle over de situatie. Maar in feite maak je je hond nog onrustiger. Ze verstaan niet wat wij zeggen, ze verstaan wel de spanning die in je stem weerklinkt en je energie op dat moment.
5. Relax Probeer je eens bewust te worden van de spanning die je voelt wanneer je hond dit gedrag vertoont. Let eens op je ademhaling. Wat helpt jou om weer rustig te worden?
Valt jouw hond uit aan de lijn?
Uitvallen aan de riem kan een gecompliceerd probleem zijn. Daarom is gedragstherapie in dit geval zeker aan te raden. Simpelweg omdat je niet wilt dat het nog verder escaleert. Maar naast dat heeft je hond wat te vertellen. Hij voelt zich ongetwijfeld niet fijn, anders zou al deze bombarie niet nodig zijn.
Het is dus belangrijk dat je er naar toe gaat werken dat je hond zich veilig voelt. Want daar begint de basis aanpak van het trainen met je hond.
In dit geval gaat het ook niet meer alleen over je hond trainen en hem vaardigheden aan leren. Dit is wel de manier waarop we vaak het probleemgedrag aanpakken. Het nadeel is alleen dat we dan het symptoom aanpakken. Het gaat namelijk over de emoties, stress en andere factoren die maken dat je hond niet meer voor rede vatbaar is. Op dat moment vallen alle mogelijkheden om te leren veelal weg.
