De stressemmer is een term die veel vaker voorkomt in hondenland. Maar wat is dat nou eigenlijk? Hoe werkt zo’n stressemmer? De stressemmer heeft invloed op het gedrag van je hond omdat gedrag altijd een gevolg is van iets. Daarom is het gedrag niet het probleem, althans… niet in eerste instantie.
Wat betekent de stressemmer van je hond?
De stressemmer van je hond is figuurlijk. Je hond (en wij ook) hebben allemaal een basale laag aan stresshormonen in dat emmertje. Die stresshormonen hebben we nodig. Bijvoorbeeld om in actie te komen wanneer nodig. Stress is dan ook niet erg. Maar heeft een zeer nuttige functie.
Als we het hebben over een gevulde stressemmer dan spreken we dus over veel stresshormonen in het “systeem” van je hond. Je zult dus goed moeten weten wat stress is bij honden.
Daarnaast is het belangrijk om te weten wat je hond doet als hij stress heeft. Stress is geen mentale kwestie. Het speelt zich af op fysiek niveau.
Waarmee vult de stressemmer van je hond zich?
Het zijn de stresshormonen die het (figuurlijke) emmertje doen vullen/overstromen. Die stresshormonen worden aangemaakt als gevolg op een prikkel.
Je hond ziet dus een prikkel. Daar ervaart hij een bepaalde emotie bij. Die emotie kan positief of negatief zijn. Dat betekent dus dat positieve spanning ook het emmertje van je hond vult. Leuke dingen doen met je hond vullen het emmertje ook.
Als gevolg op die emotie worden er stresshormonen aangemaakt. Daardoor ontstaan er stresssignalen en gedrag. Dat gedrag, daar begint onze hulpvraag vaak.
Bijvoorbeeld: “Mijn hond is helemaal opgewonden en bijt in de riem wanneer ik met hem naar buiten ga”.
Wat heeft extra invloed op de stressemmer van je hond?
Er zijn factoren die invloed hebben op de stressemmer van je hond. Zo kan het per hond verschillen hoe “groot” of “klein” die emmer is.
Honden die van nature snel in actie moeten komen hebben vaker een kleiner emmertje. Denk aan de werkhonden. Zoals een Border Collie, Mechelse Herder of een Jack Russel Terriër.
Terwijl een hond zoals de New Foundlander van nature een wat groter emmertje kan hebben.
Hierbij vind ik het alsnog belangrijk om, naast het ras, ook te kijken naar de individu.
Logischerwijs is een kleiner emmertje sneller gevuld. De grootte van de stressemmer hangt van verschillende factoren af. Ik geloof dat een emmertje wel groter te maken is. Ook bij deze rassen.
Door de prikkeldrempel te verhogen en te werken aan zelfvertrouwen en weerbaarheid.
De moederhond van jouw hond
Wist je dat de moederhond ook invloed kan hebben op het stressemmertje van jouw hond? De zwangerschap speelt hierbij een rol. Je moet dan denken aan en een stressvolle en onrustige zwangerschap. Dit zorgt voor een verhoogde en snellere aanmaak van stresshormonen bij de jongen. En dus misschien wel jouw hond.
Je ziet dit vaak bij:
- Honden uit het buitenland (ex-zwerfhonden)
- Slecht gefokte honden
- Broodfok honden
Deze erfelijke belasting kan zorgen voor een plafond in hetgeen wat jij wilt bereiken. Erfelijke belasting is altijd aanwezig. Ook een puppy is geen blanco vel.
Daardoor wordt het direct duidelijk dat onze honden levende dieren zijn. En je hond geen robot is waarbij al onze verwachtingen mogelijk en haalbaar zijn.
Stressoren die de stressemmer kunnen doen vullen zijn:
Een stressor is een prikkel. Een prikkel is meer dan alleen maar de letterlijke prikkel die je hond ziet.
Het gaat om dingen die je hond voelt, ziet, ruikt, proeft en dus ervaart.
Je kan dan denken aan:
- Pijn
- Warmte
- Kou
- Honger
- Dorst
- Een bepaalde (leuke of spannende) prikkel: honden, katten, konijnen, waterhoentjes
- Een niet goed zittende riem/tuig/halsband
- Druk op de lijn
Te weinig herstelmomenten
Een stressemmertje kan in één keer overlopen. Boem, bam, bets! Er was iets dat veel te veel was en je hond zit meteen aan het plafond. Dat noemen ze triggerstacking.
Er kan ook een opbouw inzitten. Gedurende de dag of week. Dit kan er voor zorgen dat je door de week heen schommelingen ziet. Je hond vertoont 2 dagen rustig en stabiel gedrag (althans zo komt het over). En de derde dag ben je totaal uit verbinding. Om maar even een voorbeeld te noemen. Hij schiet ineens uit zijn slof. Grote kans dat er iets was dat de emmer deed overlopen.
Dit verschil per hond, per grootte van het figuurlijke emmertje, de genen van je hond/erfelijke belasting, zijn ervaringen, zijn emoties richting de prikkel, zijn lichamelijke gesteldheid.
Hoe laat je een hond dan herstellen?
Er zijn een aantal punten heel belangrijk zijn voor het herstel van je hond:
- Voldoende slaap aanbieden (een volwassen hond slaapt gemiddeld 14-16 uur per 24 uur)
- Voldoende snuffelen
- Mentale uitdaging aanbieden
- Pijn uitsluiten
- Kauw- en likwerk aanbieden
- Speurwerk
- Prikkelvrije wandelingen (niet dat drukke losloopgebied, maar jij en je hond!)
Een druk leven en weinig hondse activiteiten
Een grote ruis factor is ons drukke leven en een gebrek aan hondse activiteiten.
We doen vandaag de dag veel met onze honden.
Bijvoorbeeld:
- We lopen in losloopgebieden met veel andere honden
- We doen balspellen
- We volgen een hondensport (agility, flyball, detectiewerk, speurwerk)
- We nemen ze overal mee naar toe
- We wandelen gemiddeld 1,5 uur
- We fietsen met onze honden
Daarnaast hebben we ook nog ons eigen (drukke) leven. Waarbij we druk zijn met werk, een gezinsleven, sociale contacten en ga zo maar door.
We zijn met heel veel mensen en honden in een klein landje!
Het is niet zo gek dat dat overweldigend is. Daarnaast zie ik vaak dat we kwantitatieve activiteiten aanbieden. Activiteiten die niet per se bevredigend zijn voor de hond als dier.
De hond kan te weinig honds zijn. Graven, rollen, snuffelen, kauwen, likken, voedsel verzamelen en ga zo maar door.
Daarnaast kunnen bepaalde activiteiten juist aanzetten tot actie. In dat geval kan het nadelig werken als je graag meer rust en ontspanning bij je hond zou willen zien. Het draait dus allemaal om de juiste balans.
Waarom heeft de stressemmer invloed op het gedrag van je hond?
Als je hond een emmer heeft die erg vol zit of overstroomt dan ga je dat terugzien in gedrag.
Ik zie vaak dat er een gebrek is aan herstelmomenten. De hond kan de prikkels nauwelijks verwerken. Een nachtje slapen van 8 uur is niet voldoende. Honden slapen veel meer dan wij mensen doen. Daarom is het goed om te weten hoeveel slaap een hond nodig heeft.
Het kan wel maken dat er dan een klein laagje uit de stressemmer is. Alleen niet voldoende om echt te herstellen. In feite dweil je dan met de kraan open.
Wanneer een hond niet voldoende kan herstellen, kan chronische stress wel degelijk een gevolg zijn. Chronische stress heeft op heel veel niveau’s invloed op het gedrag van je hond. We spreken dan over een overprikkeld brein.
Herstellen heeft ook te maken met een tegenhanger aanbieden voor die stresshormonen.
Welk gedrag hoort bij een (te) vol of overstromende stressemmer?
Eigenlijk staat veel gedrag in verbinding met een volle of overstromende emmer. Dat komt omdat stresshormonen aanzetten tot actie. Je begrijpt dan misschien ook dat het logisch is dat je hond in de “actiemodus” staat. Dat zijn die stresshormonen. Denk bijvoorbeeld aan adrenaline. Adrenaline is een stresshormoon die kortdurend in het lichaam aanwezig is. Meestal zakt de adrenaline relatief snel. Bijvoorbeeld wanneer de prikkel verdwenen is.
Cortisol is daarentegen weer een ander verhaal. Cortisol is een stresshormonen die zo 5-8 uur in het bloed aanwezig kan blijven.
Voorbeelden van gedrag dat in relatie staat met een vol/overstromend emmertje:
- Rijgedrag
- Bijten in de riem
- Rijgedrag
- Overmatig blaffen
- Overmatig bijten
- Uitvallen naar andere honden
- Uitvallen aan de riem
- Uitvallen naar katten
- Snel in de opwinding schieten
- Plassen in huis
- Ongedurig zijn
- Je overal achtervolgen
- Hyperactiviteit
- Trekken aan de lijn
- Niet luisteren
- Reageren op ieder geluidje
Nou goed, je begrijpt: daar kan ik nog een hele lijst aan toevoegen. Dat komt omdat gedragsproblemen een gevolg zijn. Er is altijd een onderliggende oorzaak. Daarom is het ook belangrijk om naar het totaalplaatje van te kijken als je een hulpvraag hebt met je hond.
Het kan gedrag zijn dat “ineens” zichtbaar is. Het kan gedrag zijn dat super vurig en explosief zijn. Het kan gedrag zijn waarbij je hond niet meer voor rede vatbaar is. Je hond is niet meer in staat om te leren.
Verveling vult het stressemmertje van je hond
Verveling bij honden zorgt ook voor de aanmaak van stresshormonen. Het vult dus ook het emmertje. Daarom is het ook altijd lastig om het onderscheid tussen overprikkeling en onderprikkeling te maken.
Overprikkeling wordt tegenwoordig heel snel als advies gegeven. Terwijl we niet moeten vergeten wat de invloed van verveling is.
Een copingmechanisme als stressreactie
Een stressresponse is het alarmsysteem van je hond. Die werkt automatisch. Hij treedt in werking wanneer hij gevaar of een bedreiging ervaart. Het kan ook zijn wanneer de hond druk ervaart. Er komen hormonen vrij. Je hond kan tijdens een stressvolle situatie een copingmechanisme inzetten. Dat gaat natuurlijk onbewust. Een copingmechanisme van je hond is een manier om om te gaan met de stress.
Voorbeelden van copingmechanismes zijn:
- Fiddle About
- Vechten
- Vluchten
- Bevriezen
Welke signalen kan je allemaal zien die het emmertje vullen?
Er zijn heel veel stresssignalen bij honden. Hieronder vind je een aantal voorbeelden. Het zijn signalen waarmee je hond aangeeft iets van de situatie te vinden. Het is communicatie voor de hond zelf (bijvoorbeeld bij overspronggedrag), voor jou, de ander en de omgeving.
Signalen kunnen zijn:
- Oogwit laten zien
- Grommen
- Fronsen
- Lip optrekken
- Wegkijken
- Tongelen
- Smakken
- Hijgen
- Strakke mondhoeken
- Oren naar achteren
Stress is niet het probleem, maar een gevolg
Alleen de stressemmer legen is niet voldoende. Je zult namelijk moeten kijken naar hetgeen wat de stress veroorzaakt. Die stress vult de emmer. Alleen de stressemmer legen is alsnog symptoombestrijding.
Het kan wel veel verschil maken. De leefstijl van je hond aanpassen is soms ook de eerste stap voordat je verder kan gaan met de emotie bijvoorbeeld.
Wanneer je hond “stijf van de stress staat” kan hij niet goed meer leren.
Door de leefstijl aan te passen kan je echt wel verschil gaan zien. Balans aanbrengen in de stressemmer van je hond kan ervoor zorgen dat je hond:
- Rustig wordt
- Minder reactief is
- Beter gaat slapen
- Meer contact maakt met jou
- Beter kan leren
- Zich beter kan concentreren
- Sneller op jouw gaat reageren
Het is symptoombestrijding als we het daar bij laten en vervolgens niet echt kijken naar wat die stress veroorzaakt.
Waarom is alleen de stressemmer van je hond legen symptoombestrijding?
Wanneer de oorzaak van stress aanwezig blijft dweil je met de kraan open.
Stel je hond valt uit naar andere honden. Hij vindt honden spannend en bedreigend. Die negatieve emotie blijft en vult het stressemmertje van je hond. Iedere keer wanneer je er mee in aanraking komt.
Wanneer die emotie richting honden niet verandert blijft het zoveel invloed hebben op je hond. Dat betekent dat je wat moet doen met de emotie richting honden. In dit geval.
Andere voorbeeld. Je hond heeft lichamelijk pijn. Je bent druk bezig met het reduceren van stress. Toch kom je niet echt verder. Als lichamelijk ongemak de oorzaak van stress is dan blijft die ruisfactor aanwezig.
Je zult dus wat moeten doen met de oorzaak van stress. Het stressemmertje legen is eigenlijk een dagelijkse, wekelijkse, maandelijkse bezigheid.
Ik zou adviseren om altijd te kijken naar wat je hond aangeeft. Om vervolgens de balans op te maken.
De lichaamstaal van je hond goed kunnen lezen
Ik denk dat het belangrijk is om de taal van je hond goed te kunnen lezen. Dat geldt eigenlijk altijd. Als je de taal van je hond goed begrijpt dan zie je wat hem triggert. En daarmee dus zijn stressemmer vult. Je kan zijn taal lezen en je begrijpt veel beter hoe je dan moet handelen.
Hoe kan ik je helpen?
- Online cursus Challenge Your Dog: De cursus om balans te creëren in het stressemmertje van je hond!
- Lezing over lichaamstaal van honden: krijg verbinding met je hond door zijn taal te begrijpen. Ontdek wat hij wel/niet vindt van situaties.
