De escalatieladder voor honden geeft aan hoe een conflict zich kan opbouwen.
Dat betekent dus honden in een conflict signalen in ziet die steeds groter worden.
Elke stap in die opbouwende signalen heeft gevolgen voor het gedrag van de hond. En dus ook voor jou.
Het lijkt heel vaak alsof honden “ineens” iets doen. Denk bijvoorbeeld aan: hij valt “ineens” uit.
De escalatieladder voor honden: verschil in opbouw
In de escalatieladder vind je verschillende kleuren. Die geven aan in welke “zone” je hond zit. Hoewel het misschien logisch klinkt dat een hond die bijt in de rode zit. Is het wel zo dat de signalen die wij vaak gaan zien, ook al heel erg hoog op de ladder staan. Dat komt omdat de kleine en subtiele signalen van je hond vraagt om ervaring en kennis.
In mijn beleving leren we te weinig over die signalen. Terwijl het juist zo belangrijk is. Het geeft je veel informatie over hoe de hond situaties ervaart. Je kan er probleem mee voorkomen.
Hoe de escalatieladder een conflict opbouw laat zien
Ik denk dat je op twee manieren naar de escalatieladder kan kijken. Het is de opbouw in signalen die je hond laat zien op het moment dat hij in aanraking komt met prikkel X.
Dat kan van alles zijn. Het kan zijn:
- Een hond in de verte
- Jij die je hond wil aanhalen
- Een ander die je hond aanhaalt
- Voorbijgangers
- Rennende kinderen
En ga zo maar door. Je hond komt in contact met prikkel X en laat in dat contact moment bijvoorbeeld een opbouw zien.
Bijvoorbeeld
Jouw hond ziet op afstand een andere hond aankomen
Je hond kijkt even op, likt even aan zijn neus, smakt een keer en snuffelt aan de grond. Hij loopt een stukje verder en draait een keer zijn hoofd weg. Vervolgens gaat hij zitten en draait zijn lichaam weg. De prikkel komt steeds dichterbij en je hond gaat langzaam lopen, hij neemt een lagere houding, vertraagd wat in zijn loop en zijn oren gaan naar achteren. Je hond gaat stilstaan en fixeren. Hij kan de prikkel niet meer loslaten. Dat fixeren slaat over in blaffen! En voor je het weet heb jij een hulpvraag.
“Mijn hond blaft bij het zien van een andere hond”.
Signalen die je hond kan laten zien
- Fixeren
- Snappen
- Lage houding aannemen
- Lip optrekken
- Grommen
- Oogwit laten zien
- Uitschudden
- Wegkijken
- Smakken
- Tongelen
- Wegdraaien
Een hond die gaat fixeren en blaffen zit al best wel hoog!
Het lijkt misschien alsof je hond ineens gaat blaffen of ineens gaat fixeren. Toch is er al heel veel gebeurd. En er zijn ook al (veel) momenten geweest dat je nog op je hond zijn signalen kon inspelen. Dat lukt vaak niet meer als je hond al fixeert of blaft.
Logisch eigenlijk, want hij zit al in een zone waar hij niet meer voor rede vatbaar is. Of althans een stuk minder.
Je hond slaat signalen over
De signalen die je hier in de escalatieladder ziet is geen standaard en chronologisch opbouw. De opbouw kan per hond verschillen. En de hond kan signalen ook anders inzetten dan zoals op deze afbeelding weergegeven. Maar, de opbouw laat wel zien welke signalen klein zijn en welke signalen groot.
De grote signalen herkennen we vaak wel. De kleine signalen een stuk minder. De kleine signalen betekenen ook vaak dat je hond nog voor rede vatbaar is. De grote signaal niet of een stuk minder.
Mijn hond doet “ineens”…
Sommige honden hebben in het verleden echt wel die opbouw laten zien. Alleen wij moeten ze dan wel waarnemen. En het kan zijn dat, omdat we de signalen niet herkennen, de hond nu meteen wat stappen overslaat.
Dan heb je het eigenlijk over de trede waar je hond op staat bij het zien van prikkel X. Als hij meteen in de oranje en rode zone schiet. Dan is het echt essentieel om wat te doen aan de onderliggen oorzaak van deze signalen.
Je kan het dus zien in de interactie met een prikkel. Je hond geeft met zijn signalen aan hoe hij voelt zich in omgang met de prikkel die nadert, hem benadert of in de buurt is.
Het kan ook het punt zijn van waar je hond staat in sommige situaties. Oftewel: je hond schiet meteen in zone geel, oranje of rood bij het zien van een prikkel.
Toch zie je bijna altijd wel voorbodes!
Ik zie dat er honden zijn die sneller in een zone schieten waarbij ze grovere signalen inzetten. Dat betekent alleen niet dat er echt totaal geen voorbodes zijn. In tegendeel! Ze kunnen heel snel ingezet worden, ze kunnen korter ingezet worden en ze kunnen anders ingezet worden. Oftewel: eigenlijk communiceert je hond altijd wel!
Mijn hond is echt niet voor rede vatbaar
Er zijn heel veel redenen voor een hond die niet voor rede vatbaar is. Het is alleen belangrijk om te weten dat de afstand die de hond tot een bepaalde prikkel heeft invloed heeft in de opbouw in signalen.
Als jouw hond een bepaalde hond spannend vindt. En angst is de onderliggende emotie dan bepaalt afstand veel. Het bepaald of je hond direct in een zonde zit waar hij alleen maar grovere signalen kan inzetten en dus niet meer voor rede vatbaar is.
Daarom is de afstand vergroten een onderdeel van training wanneer je aan de slag wilt met de emotie.
De verschillende zones van de escalatieladder
Als we de signalen van de hond gaan onderverdelen in 3 zones. Dan zie je verschil in wat je nog met je hond kan bereiken. Als je hond in een hogere zone zit is hij niet voor rede vatbaar. Althans niet meer voor woordjes, koekjes, geluidjes. Afleiden of vermijden werkt dan niet meer. Herkenbaar?
Zone 1
In zone 1 zit je hond in de relationele fase. In deze fase is er vaak nog contact. De hond kan nog met jou verbinden. Hij kan er samen met jou nog uitkomen. In deze zone kan een soort “exit” voorkomen worden. Omdat er nog helder en duidelijk onderling gecommuniceerd wordt. De hond is hier nog voor rede vatbaar. De hond kan hier nog leren.
Zone 2
In zone 2 zie je een duidelijke emotionele opbouw. Je zit in de emotionele fase. Er is al meer spanning. Hier ga je zien dat de emotie en de gemoedstoestand van je hond het al meer gaat winnen. Dat betekent dat het moeilijker kan gaan worden om contact met je hond te krijgen. Het betekent ook dat je hond minder goed zou kunnen leren. Het hangt veel meer van de omstandigheden af.
Als je in deze fase op tijd en juist weet te handelen kan je een verdere opbouw in escalatie nog voorkomen of zoveel mogelijk begeleiden. Je hond kan in deze fase moeilijker rekening houden met jou en daardoor misschien minder op jou reageren dan voor jou wenselijk is.
Zone 3
Dit wordt ook wel de vecht fase genoemd. Het klinkt wat heftig hé? Zie het een beetje als dat dreigen, verdedigen en aanval de beste strategie is om om te gaan met de prikkels. De gemoederen lopen hoog op. Het opwindingslevel, de spanning en emotie zitten hoog. In deze fase is je hond niet of nauwelijks voor rede vatbaar. Je hond kan niet meer leren want de stress en emoties zitten in de weg. Het is bijna niet meer mogelijk om nog contact met je hond te krijgen. Al zou je een hele fanfare inzetten om je hond af te leiden. De hond ervaart op intern niveau oorlog met de prikkels waar het over gaat.
Je hond is moeilijk uit de focus te halen en het kan hier wel degelijk mis gaan en echt escaleren.
Waarom wil je weten wat de escalatieladder voor honden betekent?
De escalatieladder is een belangrijk onderdeel in de conflictopbouw van je hond. Het is dus een indicator van hoe je hond zich voelt. Het is ook een indicator voor wat je moet doen vervolgens. Het geeft daarnaast inzicht wat nog haalbaar is met je hond. Zoals je hier in de zones hierboven beschreven ziet staan.
Daarnaast is het een onderdeel wanneer je meer wilt leren over de lichaamstaal van je hond. Dat betekent dat je dankzij de escalatieladder de verschillende stresssignalen bij je hond ziet. Je begrijpt met behulp van de escalatieladder ook hoe belangrijk het is dat we de signalen van de hond serieus nemen.
Daarnaast ontkracht de escalatieladder heel veel. We kunnen eigenlijk niet meer zeggen “mijn hond doet ineens”. Want zoals je ziet zijn er heel veel voorbodes. We kennen vooral de grove signalen.
