Het lastige van onzekerheid is dat je heel erg afhankelijk bent van het totaalplaatje. Daarnaast is er ook een verschil tussen de emotie angst en onzekerheid als gevoel. Voor mij zijn dat twee verschillende dingen.
Een hond is niet onzeker: hij is onzeker geworden!
Daarnaast kan een hond zich ook soms even onzeker voelen. In de ene situatie.
We denken bij een onzekerheid al snel aan een hond met de staart tussen de benen en een gedrukte houding. Toch gaat het over meer.
Hoe weet je of je hond onzeker is?
Het hangt heel erg af van het totaalplaatje. Bij de interpretatie en het zeker zijn van een onzekere hond moet je verder kijken dan alleen lichaamstaal of een bepaalde situatie.
Als een hond angst ervaart in een bepaalde situatie (bijvoorbeeld als je hond bang is voor vuurwerk) hoeft hij niet per se een “onzekere hond” te zijn.
Er zijn wel degelijk honden die wat meer pessimistisch zijn. Daarvan is het glas vaker halfleeg dan halfvol.
Is onzekerheid een persoonlijkheidskenmerk van je hond?
Ik vind het lastig om onzekerheid als persoonlijkheidskenmerk toe te kennen. Dat zou betekenen dat je hond ONZEKER IS. Kan dat? Ik denk het niet. Ik denk dat honden onzeker worden.
- Is ‘ie het dan of is ‘ie het geworden?
- Kan je dat op die manier zeggen?
- Of voelt de hond zich onzeker?
- En voelt de hond zich dan altijd onzeker of af en toe?
- Zit er dan wat achter?
- Is het ergens door ontstaan? In bepaalde situaties?
Geen één hond voelt zich altijd onzeker. Volgens mij spreken we dan niet over persoonlijkheid. Maar over een gevoel.
Denk ik dat er honden zijn die onzekerder zijn dan andere honden? Ja dat zeker wel! Alleen er zijn ook zelfverzekerde honden die zich soms onzeker voelen. Dus voor mij zijn er wel verschillende lagen.
De interpretatie van jouw hond
Beredeneer het dan eens zoals je hond dingen zou kunnen interpreteren. Bijvoorbeeld dat je hond bij veel dingen er vanuit gaat dat het wel spannend is. Het glas is halfleeg.
Je hond:
- Twijfelt wat meer/hij aarzelt
- Leunt erg op jou
- Vindt het lastig om eigen keuzes te maken
- Weet niet zo goed wat ‘ie van bepaalde situaties vindt
- Heeft een pessimistische insteek (het zal wel negatief uitpakken)
- Heeft (soms) een gebrek aan zelfvertrouwen (vertrouwen op wat ‘ie zelf kan)
Je hond kan zich ook soms even onzeker voelen. Bijvoorbeeld bij de ene hond wel en bij de andere hond niet. Bijvoorbeeld vanwege het gevoel wantrouwen. De hond is een beetje argwanend tegenover de andere hond: Wat moet ‘ie van me? Wat gaan we doen? Dit kan voor een onzeker gevoel zorgen.
Welke factoren hebben invloed op onzekerheid?
- Een slechte socialisatie
- Slechte start: je hond is van een broodfokker of slechte fokker
- Je hond is te vaak in situaties geweest waar hij een negatieve ervaring heeft opgedaan
- We herkennen het niet wanneer zich ongemakkelijk of wantrouwend voelt
- De hond wordt te vaak geconfronteerd, maar voelt zich daar eigenlijk niet op zijn gemak
- De hond heeft geen invloed op zijn eigen keuzes (hij moet vooral KEURIG gedrag vertonen)
- De is van nature wat pessimistisch (hij ziet sneller een glas halfleeg in plaats van halfvol)
- Je hond heeft een kleine (belevings)wereld (er wordt weinig met hem gedaan, hij komt niet veel verder dan zijn eigen straat en huis)
- De hond krijgt te weinig te maken met nieuwe situaties
- De hond ervaart veel druk
- De lat voor de hond ligt erg hoog (dat geldt in het algemeen)
- De verwachtingen tussen jou en je hond komen niet overeen (jij wil je hond overal mee naar toe nemen, maar je hond heeft dat minder)
Hoe maak je een hond onzeker?
Er kunnen dingen zijn waar de hond juist onzeker van kan worden. Ik denk dat we dan ons gedrag richting de hond onder de loep moeten nemen. Hoe vaak verheffen we ons stem of schreeuwen we tegen onze honden? Het kan ook zijn dat je je hond (veel) straft/corrigeert. En dat kan invloed hebben op zijn zekerheid (op dat moment). Veel commentaar leveren valt daar ook onder.
Door (vaak en veel) negatief te reageren op je hond werkt dat ook negatief. Daarnaast kan een hond onzeker worden wanneer hij met regelmaat in conflictsituaties terecht komt.
Conflictsituaties kunnen er al zijn wanneer jij met je hond door het losloopgebied wandelt. Om te interpreteren of je hond dat leuk, gezellig en ontspannen vindt moet je de lichaamstaal van honden goed herkennen. Zo denken we vaak dat het allemaal gezellig is en er veel gespeeld wordt met andere honden. Terwijl het met regelmaat over conflictsituaties gaat. Het onzekere gevoel neemt toe en het wantrouwen kan groeien. Daarom is het belangrijk dat je weet hoe je spel bij honden kan herkennen.
Een andere oorzaak is dat we teveel van onze honden vragen en torenhoge verwachtingen hebben.
Escalatieladder bij honden
In conflictsituatie laat je hond wel degelijk een opbouw zien. We gebruiken daar vaak de escalatieladder voor honden bij. Die geeft de opbouw in een conflict weer. Daar zie je dat honden wel degelijk signalen communiceren voordat het escaleert.
Om een onzekere hond goed te kunnen begeleiden is het dus extra belangrijk om die signalen goed te kennen. Omdat je namelijk dan op tijd kan inspelen op het gedrag van je hond. Je weet hoe je hond iets ervaart en dus of hij ontspannen of gespannen is.
Signalen van een onzekere hond
Een hond die zich onzekere voelt laat verschillende stresssignalen zien.
- Oogwit laten zien
- Fronsen
- Haren op de rug overeind
- Pootje heffen
- Hijgen
- Met een curve lopen
- Lage houding aannemen
- Wegkijken
- Piepen
- Mondhoeken strak
- Oversprong gedrag
- Mond dicht
- Lip optrekken
- Tongelen
- Smakken
- Grommen
Onzeker of ongemakkelijk voelen?
Als er spanningssignalen zijn betekent dit niet direct dat je kan zeggen dat je hond onzeker is. Ik beschreef in de alinea’s hierboven al mijn bevindingen over onzekerheid. Het lastige met de lichaamstaal van honden is dat we soms signalen gaan erkennen als karaktereigenschappen.
Stresssignalen/spanningssignalen kunnen gaan over onzekerheid. Het kan ook gaan over “ik voel me bedreigd”, “ik vind dit ingewikkeld”, “ik vind deze situatie absoluut niet fijn”, “dit is mijn grens” en ga zo maar door.
Wat mij betreft ligt de interpretatie van “onzekerheid” heel genuanceerd.
Hoe ontstaat onzekerheid?
Onzekerheid kan wel degelijk in het karakter van je hond zitten. Het aangeboren karakter kan maken dat je hond wat sneller er vanuit gaat dat het glas halfleeg is.
Tegelijkertijd is het zo dat als het glas halfleeg is, hij ook halfvol kan zijn. Dat betekent ook dat je er meer aan kan doen dan soms lijkt.
Andere factoren zijn:
- Aangeleerde hulpeloosheid
- Ervaringen uit het verleden (traumatische)
- Slechte socialisatie
- Hond is van nature gericht op de ander (zet zichzelf buitenspel)
- Nieuwe situaties
- Controle verlies over de situatie
- Spannende situaties
- Je hond moet dingen doen die hij (nog niet) goed kan/voldoende beheerst
- Teveel honden (in één keer)
- Je hond wordt door andere honden op een onnatuurlijke manier benadert (stormen op je hond af, frontale ontmoetingen)
- De hond ervaart (te) veel druk
Welk gedrag kan een onzekere hond laten zien?
Een onzekere hond kan verschillende gedragingen laten zien. Het is (nog) zeker niet vanzelfsprekend dat we denken dat een onzekere hond uitval gedrag vertoont. Met regelmaat denken we dan juist aan een dominante hond. Gedragingen die vanuit onzekerheid of angst (is wat anders) kunnen ontstaan zijn bijvoorbeeld:
- Uitvallen naar andere honden
- Uitvallen naar mountainbikers
- Uitvallen naar bakfietsen
- Grommen als de hond geaaid wordt
- Plassen in huis
- Moeite hebben met luisteren
- Je hond reageert negatief op puppy’s
- Schrikken van een object aan de kant van de weg
- Op andere honden afstormen
- Gevoelig zijn voor geluiden
- Pup wil niet wandelen
- Hyperactief zijn
- Veel opwinding bij je hond
Hoe kan je een onzekere hond zelfvertrouwen geven?
- Minder in conflictsituaties brengen
- Niet meer schreeuwen of je stem verheffen
- Stressemmertje van je hond legen
- Balans en coördinatieoefeningen met je hond oppakken (body awareness)
- Speuren / detectiewerk met je hond oppakken
- Agility (het over heen dingen heen springen en ergens door heen kruipen kan vertrouwen geven)
- Snuffelen
- Je hond over dingen heen laten springen, glijden, klimmen
- Verschillende ondergronden met je hond betreden
- Massage; je hond aanraken
- De emotie richting triggers veranderen
- Supplementen en goede voeding als ondersteuning (lees hier maar eens over de rol van probiotica voor honden)
- Positief trainen met je hond (wat wil je wel in plaats van niet?)
Kan een onzekere hond uitvallen?
Een onzekere hond kan zeker uitvallen. Iedere hond kan uitvallen. Dat hangt af van veel factoren en verschillende levels waar een hond zich in kan bevinden. Stresslevels maar ook level qua onzekerheid. Wat gebeurt er nou eigenlijk echt bij de hond? En hoe voelt hij zich?
Maar je hebt ook te maken met de eerdere opgedane ervaringen van je hond. Waren die (wel zo) positief? Of je communiceerde je hond wel degelijk iets alleen zagen we het niet? Dat kan er voor zorgen dat we je hond nu “ineens” uitval gedrag vertoont.
Hoe moet je wandelen met een onzekere hond?
Je kan prima wandelen met een onzekere hond. Het kan alleen zijn dat je met bepaalde vragen te maken krijgt. Het is op de eerste plaats goed om te kunnen herkennen waar het gedrag van je hond nou eigenlijk echt over gaat. En is de hond bang (gedreven vanuit de emotie angst)? Of is de hond onzeker? Dat zijn twee verschillende dingen.
De mate van onzekerheid bepaalt natuurlijk ook iets voor je plan de campagne.
Ik zou in ieder geval adviseren om met regelmaat een prikkelvrije wandeling te doen. Eventueel een hele tijd elke dag 1 prikkelvrije wandeling. Een prikkelvrije wandeling wordt ook wel een decompressie wandeling genoemd. Je gaat de druk er vanaf halen. Meestal wandelen we dan in een rustig natuurgebied.
Prikkelvrij vind ik wel een relatief begrip. Als jouw hond ‘sky high’ gaat van wild. Dan is de vraag of daar de ontspanning zit. Een prikkelvrije wandeling betekent wel zo min mogelijk met allemaal dingen geconfronteerd worden. En al helemaal niet met de triggers waar jouw hond van aangaat. Je probeert dit zoveel mogelijk te mijden. Daarnaast kan je aan de slag met counterconditionering en desensitisatie om de emotie richting bepaalde prikkels te veranderen/
Dat kan alleen als dat de oorzaak van het gedrag is.
