Voordat een hond zijn lip optrekt zijn er vaak al verschillende signalen zichtbaar geweest. Het kan zijn dat jij ineens hebt opgemerkt dat je hond zijn lip optrekt. Bijvoorbeeld:
- Je hond trekt zijn lip op richting jou
- Richting de pup/andere hond
- Tijdens het spelen
- Tijdens het spelen met andere honden
- Wanneer jij in de buurt komt van zijn speeltje, eten of kauwbot/speeltje
- Als je hem aanhaalt/aait
- Wanneer je hem wil optillen
- Als je hem in de auto wilt tillen/zetten
- Wanneer je op de bank komt zitten (bij je hond)
Waarom trekt mijn hond zijn lip op?
Er kunnen verschillende redenen zijn waarom je hond zijn lip optrekt:
- Je hond ervaart ongemak en wil ruimte hebben, hij wil dat het stopt
- De hond ervaart lichamelijk ongemak, hij heeft pijn (bijvoorbeeld bij aaien)
- Je hond vindt het spel niet (meer) ontspannen
- De hond vindt hetgeen wat er gebeurt niet leuk. Hij voelt zich niet ontspannen.
- De grens is bereikt
De escalatieladder bij honden
In de afbeelding hieronder zie je een opbouw in signalen. We noemen dat de escalatieladder. Het woord doet het al vermoeden: er is een ladder (opbouw) voordat het escaleert.
Op het moment dat een hond zijn lip optrekt ben je al best wel ver op de ladder. Een hond heeft vaak daarvoor al hele subtiele signalen laten zien. Kennis van de lichaamstaal van de hond is een must.
Als je niet weet waar je op moet letten kan je het ook niet zien. De onderstaande signalen zijn slechts een voorbeeld van hoe een hond kan opbouwen. Dit kan uiteraard ook op een andere manier zichtbaar worden. Niet iedere hond komt op het punt van bijten. Dat betekent niet dat je hond daardoor niet in een “rode zone” zit.
Hond trekt lip op
Soms lijkt het alsof je hond ineens zijn lip optrekt. Ik wil meteen even benadrukken dat dit wel zou kunnen. Dat een hond direct alle signalen overslaat en zijn lip optrekt, of erger.
Maar…
In de meeste gevallen zijn deze “directe” signalen een gevolg van het niet eerder opmerken van alle andere, kleine, signalen. Dat betekent vaak dat een hond alsnog een opbouw heeft (gehad) in signalen.
Vaak worden deze “subtiele” signalen niet waargenomen en onbewust genegeerd. Als een hond vervolgens toch in die situatie terecht komt die voor hem als niet ontspannen worden ervaren pakt dit vervelend uit. Het kan zijn dat je hond daardoor de “voorbereidende” signalen niet mere laat zien en direct zijn lip optrekt.
Let op: na het optrekken van de lip kan er ook nog ander gedrag ontstaat zoals snappen, happen of erger: bijten. Ik zie dit zeker als een rood signaal van de hond. In eerste instantie gewoon stoppen dus.
Hond trekt zijn lip tijdens het spelen
Het kan zijn dat je hond zijn lip optrekt tijdens het spelen. Het is lastig om te beoordelen wat de betekenis hiervan is. Het kan te maken hebben met resource guarding. Je hond probeert iets te verdedigen wat hij “bezit”. In de meeste gevallen, wanneer een hond dit gedrag vertoont voelt hij zich (zeer) bedreigd. Het kan zijn dat ‘ie bang is omdat zijn “bezit” wordt afgepakt. Dit gedrag kan ook zichtbaar worden met de voerbak, bank, zijn mand, mensen of als er andere honden in de buurt zijn.
Als je hond aan het “spelen” is met andere honden en daar zijn lip optrekt en tanden laat zien en dit met herhaling doet zou ik niet zomaar de conclusie trekken dat het over spel gaat. Wanneer honden spelen is er ontspanning en hoeft dit signaal niet herhaaldelijk ingezet te worden.
We denken heel vaak dat honden spelen, terwijl het met regelmaat over wat anders gaat. Wanneer speelt een hond eigenlijk?
Mijn hond trekt zijn lip op als hij van de bank af moet
Het kan zijn dat je op de bank wilt gaan zitten, terwijl je hond daar al ligt. Op het moment dat je wilt gaan zitten trekt je hond zijn lip op en/of begint hij te grommen bijvoorbeeld.
De interpretatie van dit gedrag is vaak dat je hond niet wil dat jij op de bank komt zitten: “je moet hem laten zien wie de baas is. Dit gedrag tolereren we niet”.
En hoewel je het graag anders wilt zien zou ik ervoor kiezen om aan te leren dat het geen bedreiging is wanneer jij op de bank komt zitten. Of dat je hond het niet hoeft te verdedigen en dat er meer ontspanning komt.
De vraag die altijd overeind blijft staan is: waarom doet je hond dit?
Regels en grenzen
Ik geloof ook wel dat het kan helpen als je in dit geval misschien toch kiest wat regels en grenzen op te stellen. Afhankelijk van wat de oorzaak is van dit gedrag. Het kan ook zijn dat je hond lichamelijk ongemak ervaart en het daardoor ingewikkeld vindt dat jij in de beurt komt. Het is daarom belangrijk dat je weet waar dit gedrag vandaan komt. Want afhankelijk van de motivatie van je hond om deze signalen te laten zien kan jij een plan de campagne gaan opstellen en een gepaste reactie geven.
Wat doe jij als je hond zijn lip optrekt?
Begin met het erkennen van deze grens van je hond. De context is zo op afstand niet te bepalen voor mij. Je weet inmiddels wel dat je hond al heel ver staat op de escalatie ladder. Een hond die zijn lip optrekt vraagt in feite om ruimte. De grens is ECHT bereikt. Stop en niet verder.
Je begrijpt dus dat je moet stoppen met hetgeen wat er gebeurt. Haal je hond uit de situatie. Je hoeft dit gedrag niet te corrigeren. Omdat je hond niet iets “fout” doet. Hij communiceert iets. En de kunst is om te gaan achterhalen wat je hond communiceert.
- Geef je hond letterlijk de ruimte (vergroot de afstand in eerste instantie)
- Haal de hond uit de situatie als dat nodig is
- Stop met hetgeen wat je deed (bijvoorbeeld aaien/aanhalen)
- Onderzoek de onderliggende oorzaak (waarom trekt je hond zijn lip op?)
- Werk aan de onderliggende oorzaak zodat het gedrag kan afnemen
- Niet corrigeren
- Zoek hulp van een professional
De lip optrekken is vaak niet het enige signaal
Op de bovenstaande foto zie je heel duidelijk dat de lip optrekken niet het enige signaal is. We zien niet het hele lichaam, dus we richten ons even op de kop van de hond.
Je ziet namelijk de volgende signalen ook in de afbeelding:
- Gefronste wenkbrauwen
- Verwijdde pupillen
- Rimpel op z’n neus
- Oogwit laten zien (whale eye)
- Oren naar achteren (betekent niet altijd iets “agressiefs”)
Signalen die je ook kan waarnemen zijn:
- Gespannen lichaamshouding
- Lichaamsgewicht naar voren verplaatsen
- Lichaamsgewicht naar achteren verplaatsen
- Verstijven/verstarren
Een hond die zijn lip optrekt kan ook grommen en bijten
Uit de escalatieladder blijkt dat een hond die zijn lip optrekt al best ver is qua opbouw in signalen. Een hond die zijn lip optrekt kan ook grommen en bijten. Dat is niet om “angst” te zaaien. Wel om je er bewust van te maken dat gedrag niet ineens aanwezig is. Maar al bestond. Het is dus een must om de signalen van je hond te herkennen.
Mijn hond moet maar gewoon luisteren!
Ik kan mij voorstellen dat je schrikt van dit gedrag. Logisch. Zeker als dit “plotseling” zichtbaar werd. Je hond is niet agressief. Maar het gedrag is niet prettig. Het is wel belangrijk om je te realiseerde dat deze situatie voor je hond waarschijnlijk ook niet prettig is. Hij vindt er duidelijk iets van.
De lip optrekken is een manier van communiceren om een “grens aan te geven”.
De hond waarschuwt: zie het als dat je hond gaat dreigen.
Hij moet maar gewoon luisteren? Wat mij betreft is dat een wisselwerking. Horen wij niet ook te luisteren naar de grens (en behoeften) van de hond? Het kan zijn dat wij, een ander persoon of een andere hond te ver zijn gegaan. Het kan ook zijn dat je hond zich in de situatie onprettig voelt en wil dat het stopt. Het is altijd belangrijk om naar het totaalplaatje te kijken.
De achterliggende oorzaak van het gedrag van je hond
Het is belangrijk om de achterliggende motivatie en de context van deze signalen en het gedrag te gaan ontdekken. Hier is geen zwart-wit antwoord op te geven.
De ene hond trekt zijn lip op omdat hij wordt geaaid en lichamelijk ongemak ervaart tijdens het aaien. Een andere hond trekt zijn lip op omdat er bezoek is die in de buurt van zijn mand is en hij dat spannend vindt.
Straffen kan het erger maken
Op het moment dat je hond deze houding aanneemt kan je het best niet reageren door je hond te straffen. De juiste manier is in eerste instantie jezelf en de hond even ruimte te geven. Het is heel belangrijk dat je deze signalen gaat herkennen. Hoe eerder je inspeelt op deze signalen. Des te sneller je kan voorkomen dat je hond dreigen moet gaan inzetten om te waarschuwen.
Is het agressief als je hond zijn lip optrekt?
De hond ziet er ogenschijnlijk agressief uit. Vaak gaat de onderliggende oorzaak niet over agressie. Ik zie het als een grens. Een hond die zijn tanden optrekt laat merken dat hij iets van de situatie vindt. Laten we beginnen om daar gehoor aan te geven. Om te voorkomen dat het erger gaat worden.
Een hond met een opgetrokken lip kan zijn tanden laten zien. Dit is inderdaad niet zo leuk. Het kan zijn dat je hond bang is, dat hij zich bedreigd voelt of dat het “gewoonte” is geworden. Met een gewoonte bedoel ik dat je hond dit is gaan inzetten omdat het effectief is.
Mijn hond laat zijn tanden zien bij het begroeten
Sommige honden laten hun tanden zien tijdens een begroeting of wanneer er bijvoorbeeld tegen hen gepraat wordt. Ik noem maar wat. Je ziet dan vaak tegenovergestelde signalen. Het kan namelijk zijn dat je hond een aardig ontspannen indruk maakt. Je ziet dit bijvoorbeeld bij de Dalmatiër als ras voorbij komen. Ook de Australian Shepherd kan dit laten zien.
Bekijk dit filmpje hieronder ter voorbeeld:
De Dalmatiër die lacht
In de bovenstaande video “dalmatian smiling after eating ANOTHER loaf of bread” zie je duidelijk dat de hond niet lacht. Je ziet namelijk heel duidelijk ook de volgende signalen die een vorm van ongemak aanduiden. Ik zou dit niet omschrijven als lachen. Signalen die ik ook zie zijn:
- Kop meteen laag dragen
- Wegkijken
- Hoofd wegdraaien
- Oogwit laten zien (whale eye)
- Oren naar achteren
- Korte gespannen kwispel
- Rimpel op z’n neus
- Gefronste wenkbrauwen
- Niezen
- Tongelen
- Korte gespannen kwispel
- Hele lichaam wegdraaien
- Gapen
- Blaffen
- Knipperen met de ogen
En naast al die signalen, laat ‘ie ook de “bekende Dalmatiër lach” zien die over meer gaat dan lachen. Deze hond voelt zich niet schuldig, deze hond is niet op zijn gemak.
Hond trekt lip op tijdens begroeten
Dit signaal van de hond wordt heel vaak geïnterpreteerd als ‘lachen’. Of het wordt gezien als lip optrekken waardoor we denken dat de hond niet “aardig” is. In beide gevallen is het lastig om er zo wat stelligs over te zeggen. Een hond die dit vanuit spanning doet maakt vaak over het algemeen een gespannen indruk. Je kan nooit op basis van 1 lichaamssignaal conclusies trekken. Het gaat om het totaal plaatje.
Lacht een hond als hij zijn tanden laat zien?
Je kan niet zeggen dat, omdat de hond wel kwispelt, hij vermoedelijk blij is en lacht.
Wat je vaak ziet bij dit gedrag is dat een hond een innerlijk conflict ervaart. Je kan het dan een beetje vergelijken met oversprong gedrag. De hond ervaart een innerlijk conflict en weet niet zo goed te reageren. Hij vindt de situatie ingewikkeld, weet niet wat er van hem verwacht wordt of noem het op.
