Wanneer mensen het woord ‘leiderschap’ lezen krijgen ze de rillingen of ze worden enthousiast. Hoe kan dat?
Er zit veel lading op bij woorden als leiderschap, dominantie en autoritair omdat er gedacht wordt aan het ‘oude systeem’.
Het “oude” systeem en leiderschap
Daarmee wordt bedoeld dat de gehoorzaamheid van de hond niet overeenkwam met het gewenste gedrag, maar op de ervaring dat de hond door zijn baas gestraft werd omdat hij het ‘bevel’ niet opvolgde. Ofwel: als een hond niet luistert… “Ik zal wel eens even laten zien wie de baas is!”
Een leider domineert niet
Een leider is niet iemand die domineert. Daar ontstaat vaak het grootste misverstand. Een leider is positief. Leiderschap betekent samenwerken. Je wil niet dat je hond iets niet doet omdat het gevolgen heeft. En dus angst of aangeleerde hulpeloosheid een rol speelt.
Honden hebben geen status nodig waarmee ze hun positie willen verhogen. Macht speelt een belangrijke rol in de mensenwereld. Macht is wat anders dan leiderschap. Door macht kan je wel een leiderschapspositie krijgen. Maar of dat de positie is die je wilt.
Heeft de hond een leider nodig?
Modern leiderschap gaat over de toekomst. Je hebt een bepaalde missie. Je wilt samenwerken en verbinden. Je bent bezig met de behoeften van je hond. Je helpt, je speelt er op in. Je geeft ruimte voor zelfontplooiing. Met als resultaat:
✅ Intrinsieke motivatie vanuit de hond om met jou samen te werken (in plaats van iets maar niet doen omdat het gevolgen heeft)
✅ Er is draagvlak
✅ Je bent niet bezig met controle en beheersing maar met ontwikkeling en doorontwikkelen
✅ Er is veiligheid: de basis om goed te kunnen leren
Je hoeft niet de sterkte, slimste en machtigste te zijn. Je moet er zijn. Voor je hond. Weten wat ‘ie nodig heeft. Afstemmen. Anticiperen. Verbinden! Weten wat er nodig is. Daar zit je kracht!
Moet je boven je hond staan?
Er wordt nog steeds gedacht dat je boven je hond moet staan. Is dat zo? En waarom? Of werk je samen? Er wordt wel eens gedacht dat wolvenroedels werken op basis van hiërarchie. Als je de gedomesticeerde hond al kan vergelijken met de wolf nu (wat ik tegenwoordig niet meer doe) is het inmiddels ook al lang inzichtelijk geworden dat wolvenroedels niet op basis van een duidelijk hiërarchisch model werken maar als familiesysteem.
Hier kan je een boek over schrijven. Ga ik niet doen. Wel twee boekentips hieronder.
Je moet de baas zijn
Voor mij zit de lading niet zozeer in het WOORD (honden)baas. Ik kan wat verder kijken dan dat woord.
Maar het zit wel in de INTERPRETATIES en UITLEG die er zijn van het woord.
Oftewel: jij bent de baas. En omdat je de baas bent moet je hond doen zoals jij wilt dat ‘ie dat. Als ‘ie dat niet doet dan ben je geen goede leider of er zitten consequenties aan vast. We richten ons hier vaak op de symptomen (de hond moet maar gewoon luisteren?) en op wangedrag. Hij doet iets FOUT en dat is niet wat ik wilde zien.
Gedrag ligt gelukkig een stuk genuanceerder.
Als een hond niet doet wat jij wilt is er meer aan de hand. Gedrag is een gevolg van iets. Er is altijd een onderliggende oorzaak. Er is ook meer dan maar 1 beknopte reden en uitleg voor gedrag.
Ja maar de hond moet toch weten wie de baas is anders loopt ‘ie er met mij van door en test ‘ie mij uit? Nou dat ligt dus een stuk genuanceerder. Er valt hier zoveel over te zeggen.
De hond heeft jouw goedkeuring nodig
Goedkeuring om:
- Naar buiten te mogen
- Te mogen eten
- Los van de lijn te mogen
- In de tuin te mogen
Noem het op. Hoewel ik deze methodieken ken is dit nooit mijn interpretatie geweest. Leiderschap is geen trucje. Als je je hond niet als eerste naar buiten laat gaan zou ik dat niet doen omdat jij als leider dat bepaalt. Mocht je dat al willen inzetten dan doe je dat omdat het handig is voor je management.
Dat is een hele andere insteek. Je hond heeft geen goedkeuring nodig. Jij verkent de situatie om te kijken of de kust veilig is en hij in alle rust en begeleiding van jou naar buiten kan. Zeker als er buiten triggers zijn is dit ideaal.
Controle uitoefenen
We proberen gedrag heel vaak te controleren. We zoeken beheersing door controle. O.a. met behulp van hulpmiddelen. Voor mij betekent werken vanuit (bege)leiderschap niet controle uitoefenen maar afstemmen op elkaar. Je beweegt mee met wat er nodig is om het tot een succes te laten worden.
Soms oefen je controle uit, niet vanwege de controle over je hond. Maar omdat je de situatie zo wilt managen dat je ongewenst en bepaalde negatieve triggers en situaties kunt voorkomen. Je krijgt dus “controle” en beheersing door voortdurend af te stemmen.
Je richt de situatie zodanig in dat het beter past. Je stemt je af op de behoefte van de hond. Daarbij rekening houdende met de realiteit.
Ik geloof ook hier in een wisselwerking tussen jou en je hond. Honden mogen zich in een samenwerking soms ook aanpassen aan jou. Soms is dat even nodig. Maar laten we wel vooropstellen dat honden zich al enorm aanpassen aan onze gang van zaken. Wij bepalen al mega veel voor ze. Waar ze lopen, wanneer ze lopen, hoe vaak ze lopen, wat ze doen, wat ze aangeboden krijgen en noem het maar op.
Jij bepaalt
We kunnen er niet omheen: in onze realiteit bepalen we soms. Het kan niet anders.
Niet alleen in relatie met honden. In relatie met onze kinderen, in relatie met je partner. In je werk. Noem het op. Er worden dingen bepaalt.
MAAR… we moeten niet vergeten, zoals ik net al schreef, dat we al zoveel bepalen.
De vraag is wat betekent bepalen? De gedachte is natuurlijk dat we dit vaak doen omdat omdat onze honden niet mogen bepalen. Als ze dat recht krijgen dan nemen ze direct de leiderschapsrol over. Maar waar komt dit eigenlijk vandaan (Oké, I know). Maar er valt genoeg over te zeggen.
En is dat eigenlijk wel zo dat als je samenwerkt en die bepalende rol wat loslaat en op elkaar afstemt dat je dan meteen “wangedrag” krijgt omdat je hond de leidende rol op zich neemt die hij niet aan zou kunnen?
Mijn ervaring is van niet. Been there. Done that.
Hij moet je respect verdienen
Nou edelachtbare (geintje). Dat lijk me niet. Als je een respectvolle relatie wilt waarbij je hond respect heeft voor jou. Dan is wel de vraag wat “respect” dan betekent? Ik zie hier verschillende variaties op. Dat is het gevaar van woorden, je kan het verschillende ladingen geven.
Daarnaast is respect wederzijds. We verdienen allemaal respect. Ik. Jij. Je buurman. Het kind. De hond. Het konijn. De natuur. Alles.
Bij respect in relatie met onze honden denken we vaak aan een hond die “gezag” ondermijnd. Volgens mij spreken we dan over macht. Een machtigere positie t.o.v. de hond.
Jij verdient respect omdat je zo’n waardevolle baas bent die rekening houdt met de behoefte van de hond.
Jij verdient respect omdat je zijn signalen kan lezen.
Jouw hond verdient respect omdat ‘ie in al zijn waardigheid zijn liefde deelt.
Jouw hond verdient respect omdat ‘ie hond is.
Je hebt te respecteren dat je hond, hond is.
Respect is niet eenzijdig, beknopt of zwart-wit.
Respect, respect! Je kan er zoveel kleuren aangeven als je maar wilt. Maar laten we er alsjeblieft iets moois van maken en de relatie met gezag ondermijnend gedrag loskoppelen!
Modern leiderschap
Ik geloof wel in een vorm van leiderschap. Van begeleiding. Je hond niet aan het lot overlaten.
Maar ik geloof dat we niet moeten vergeten dat de hond ook nog een eigen individu is. De hond heeft wel degelijk een eigen verhaal te vertellen. De hond vindt wel degelijk zelf iets van situaties.
We kunnen niet alles onder de noemer “leiderschap” of een “gebrek aan leiderschap” schuiven. Dat is veel te kort door de bocht. Daarmee doen we de hond tekort.
Er wordt vaak gedacht dat als je geen leiderschap toont dat je een wandelende koektrommel bent. Er wordt vaak gedacht dat je dan alles goed vindt van je hond. Gelukkig ligt dat een stuk genuanceerder. En gaat het daar eigenlijk helemaal niet over. Het gaat erover dat je hond zoveel meer dan is 24/7 met wat jij doet en of je wel voldoende leiderschap op je neemt. Omdat ‘ie het anders zelf gaat doen.
