Kan je je hond ook betuttelen?

Bestaat er zoiets als je hond betuttelend opvoeden? En waar is de scheidslijn dus goed voor je hond willen zorgen en toch wat deze kant opschieten? Is betuttelen erg? Heeft dat invloed op je hond en waar hebben we het eigenlijk over als we spreken over betuttelend opvoeden.

Een liefdevolle relatie met je hond is het mooiste wat er is. Maar wat als het gaat over er teveel boven op zitten? Er teveel mee bezig zijn? Wordt het dan wat te beschermend?

In dit artikel ga ik daar dieper op in. Want wist je dat betuttelen invloed heeft? En wist je dat het ook vaak persoonlijke ontwikkeling thema’s raakt?

Wat betekent ‘betuttelen’ bij honden?

Betuttelen is een valkuil. De kernkwaliteit is zorgzaam. Alleen betuttelen neigt wel heel erg naar dat het iets doorschiet. Eigenlijk ben je er teveel mee bezig. Vaak zie je dat we dan veel bezig zijn met de ander (in dit geval de hond) terwijl het niet per se nodig is.

Op die momenten neem je teveel over. Je denkt dat je helpt. Maar in veel gevallen maai je het gras voor z’n voeten weg.

Als dit gebeurt dan lees je al snel dat je de hond meer behandelt als mens of baby. In plaats van als dier met eigen instincten en behoeften. Toch denk ik niet direct dat dit het probleem is. Daar heb ik twee podcasts over gemaakt.

En tegelijkertijd zit er toch een kern van waarheid in. Ik zie vaak dat het een beetje een opvoeding wordt die te menselijk benaderd wordt en daar bovenop komt een soort van over(be)zorgzaam. Daar ga ik later op in (of je luister alvast de onderstaande podcasts).

Betutteling lijkt op liefde, maar het kan er juist voor zorgen dat je hond zich onveilig of onzeker voelt. Hij leert niet om met nieuwe situaties om te gaan, omdat jij alles voor hem oplost. En dat kan later problemen geven of op de langere termijn juist voor stress en onrust zorgen. Een belangrijk kenmerk bij betuttelen is dat wel veel invullen, voorschrijven, adviseren en aanpakken vanuit onze eigen perceptie.

Persoonlijk leiderschap

Wat mij betreft leven er behoorlijk wat misverstanden in hondenland over leiderschap. Leiderschap zou maar 1 doel kennen: persoonlijke leiderschap. Jouw persoonlijke ontwikkeling. En mijn vraag bij een betuttelende hondeneigenaar zou altijd zijn: waar komt dat vandaan? Wat zit er achter? Want dit gaat namelijk heel vaak over ons. Het ontstaat ergens door.

Hoe kan ‘je hond betuttelend opvoeden’ er uit zien?

• Je wilt hem overal tegen beschermen en daardoor vermijd je heel veel
• Hij wordt direct gedragen en opgetild
• Hij wordt continu in de gaten gehouden (iedere scheet wordt ongeveer genoteerd)
• Je bent de hele dag met je hond aan het praten
• Je bent continu bezig met je hond
• Je beslist alles voor je hond (op basis van jouw interpretatie)
• Je tilt hem in de auto omdat je bang bent dat het hem zeer doet
• Je reageert op ieder geluidje
• Je bent continu kleine dingen voor je hond aan het regelen nog voor dat hij zelf de kans krijgt
• Je denkt steeds dat hij zielig kijkt
• Je bent bang dat hij niet gelukkig is en bent hem daardoor aan het overvoeden (letterlijk met voer of andere dingen)
• Je past al je plannen aan op wat je denkt dat je hond wil
• Je bent direct alert als je hond een keer een kuchje of niesje geeft
• Je laat hem niet met andere honden omdat bang bent dat ze ruzie gaan maken
• Je zegt overal nee tegen omdat je aan het over controleren bent
• Je hebt weinig vertrouwen in je hond (bijv. hij pakt wat van de grond en je zit er direct bovenop want stel je voor…)
• Je laat hem geen dingen onderzoeken buiten omdat je bang bent voor viezigheid
• Je verstoort zijn slaap omdat je denkt dat hij moet plassen of om te checken of hij nog wel lekker ligt
• Je doet een jasje aan bij elke zuchtje wind, ook als het niet koud is
• Je bent hem continu aan het geruststellen, ook als hij niet (echt) bang is
• Je vindt dat hij zo weinig speelt, weinig druk is of helemaal niet enthousiast meer lijkt

Onderliggende factoren

Ik zie vaak persoonlijke ontwikkelingspunten die hier naar voren komen. Daarnaast speelt een gebrek aan kennis hierbij ook een belangrijk rol. Ik leg het punt ‘een gebrek aan kennis’ straks verder uit. Hieronder vind je een aantal voorbeelden van onderliggende factoren, ook gericht op persoonlijke ontwikkeling

• Je bent bang dat hem iets overkomt
• Je vindt alles zielig
• Gebrek aan kennis
• Je bent het zelf gewend in de opvoeding van jou als kind en de relatie met je ouders (jij bent betuttelend opgevoed of juist heel vrij waardoor je nu zelf betuttelend bent)
• Een gebrek aan vertrouwen
• Je vertrouwt niet op je gevoel en intuïtie
• Je hebt nog nooit eerder een hond opgevoed en hebt het gevoel dat je overal wat mee moet
• Je bent overbezorgd
• Je hebt het gevoel dat het nooit goed genoeg is
• Je hebt het gevoel dat je het niet goed doet
• Je zorgt niet goed voor jezelf (maar staat wel altijd klaar voor de ander)
• Je voelt je oververantwoordelijk
• Je vult je eigen behoefte niet
• Er is een gebrek aan zelfregie
• Je voelt dat je zelf vertrouwen mist
• Gevoel van afwijzing (de hond negeert mij, vindt mij niet leuk, kijkt boos naar mij etc)

Praktijk voorbeeld

Henny en Jan hebben een Groenedaeler als hondenras. De Groenedaeler is één van de 4 Belgische Herders. Als pup zijnde wisten ze heel goed dat de hond niet zomaar zelf de auto in kon springen. Dat was niet goed voor de gewrichten. Toen ik Henny en Jan ontmoette zag ik dat ze hun 3 jarige Groenedaeler uit de auto tilden. We hadden een consult samen. Ik vroeg aan hen waarom ze hun hond uit de auto tilden. Ik dacht: misschien is er wat aan de hand? Ze zeiden: wij zijn bang dat er dan iets gebeurd.

Ik kom zometeen even met wat nuances op een rij. Maar in dit geval was tillen niet noodzakelijk. De hond kon er prima zelf uit springen. Deze hond werd (met alles) enorm betuttelend en beschermend opgevoed en dat bracht behoorlijk wat problemen met zich mee. Een Groenedaeler kan prima uit een auto springen. Als je behendigstrainingen met ze kan doen, dan kunnen ze ook (bij goede gezondheid) uit een auto springen.

De scheidslijn is nihil

Heel vaak lees je polariserende berichten.

“Als jij je hond optilt dan ben je hem aan het betuttelen”.

“Zet hem maar snel neer! Het is geen baby hoor, daar leert hij niks van zo.”

“Ze moeten het zelf maar uitzoeken”.

“Zo leer je hem alleen maar dat hij lekker op z’n troon kan zitten. Dat is niet goed!”

Dat zijn geen adviezen, dat is geen maatwerk. Dat is gewoon vanuit eigen meningen en opvatting dingen beweren. Dat mist op de eerste plaats begrip, onderbouwing en vaak ook heel wat kennis.

• “Er is niks mis met je hond optillen als je in een situatie zit waarbij dit nodig is”
  
• “Er is niks mis met je hond een jas aantrekken”
  • Als jouw hond dat nodig heeft, als het koud is en hij knapt daar van op
    
• “Er is niks mis met dingen beslissen voor je hond”
  • Soms zelfs nodig en een onderdeel van begrenzing, veiligheid of omdat dingen gewoon echt niet kunnen
    
• “Een buggy gebruiken ook al is je hond gezond is niet direct betuttelend”
  • Soms ideaal voor socialisatie
  • Je komt daardoor op de gewenste plek
  • Je kan langere afstanden afleggen
  • Perfect hulpmiddel voor je training
    
• “Er is niks mis met je hond op de bank laten of in bed”
  • Het wordt ingewikkeld als je het doet omdat je bent bang bent dat hij niet alleen wil zijn, omdat je denkt dat hij dan zielig is of andere dingen

Je vermenselijkt je hond niet als hij in een buggy zit of als je hem optilt of een jas aantrekt.

Alleen je hond heeft er niks aan als hij prima zonder jas buiten kan lopen en het nu misschien zelfs te warm heeft. Je hond heeft er niks van als hij niet leert om te gaan met alle indrukken in onze maatschappij. Alleen dat met een gepaste voorzichtigheid doen en gewoons stapsgewijs opbouwen is een liefdevolle zorgzaamheid die je zeker mag inzetten.

Wat doet een gebrek aan kennis hierin?

Het probleem van een gebrek aan kennis is dat we het zelf gaan inkleuren. En dan ligt vermenselijk dus wel op de loer. Want als jij een schuldige of misschien ogenschijnlijke zielig blik zo gaat inkleuren en er naar gaat handelen dan kan het maar zo zijn dat je de plank flink misslaat.

Een gebrek aan kennis over de lichaamstaal van de hond speelt hierbij een belangrijke rol.

Bella de kruising Galgo x Pointer

Ina en Jan hebben een kruising Whippet x Pointer in huis. Fantastische hond! Alleen als je de Whippet kent (een windhond) dan weet je dat ze vaak een melancholische uitstraling kunnen hebben. Ze hebben de oortjes vaak wat gedwee in de nek, de staart tussen de benen. Dan zien ze er ook nog eens zo “mager” uit.

De pointer daar tegenover heeft een hele belangrijke trek. Die is er bewust ingefokt want daardoor wist de jager precies waar het wild zat.

Wanneer hij wild ruikt, bevriest hij als het ware in een gespannen houding: zijn lichaam staat stil, zijn kop is gericht naar de geur, zijn staart wijst recht naar achteren, en één voorpoot wordt opgetild en gebogen gehouden.

Dit heet een “point”, en het is precies waar de naam “pointer” vandaan komt. Door zo te staan, wijst de hond (letterlijk) de richting aan waar het wild zich bevindt, zodat de jager weet waar hij moet kijken of schieten. Het is instinctief gedrag dat in werkende lijnen nog sterk aanwezig is.

Ina vond Bella altijd zielig. Want ze had gelezen dat een pootje heffen stress bij honden betekende en dat een staart tussen de benen betekende dat de hond niet op zijn gemak was.

Het gevolg: ze ging van zorgzaam naar betuttelend opvoeden. Ze vond alles zielig, ze durfde geen “boe” of “bah” meer te zeggen. Ze had het idee dat Bella niet gelukkig was en Bella kreeg zoveel vrijheid dat ze er in verzoop, wat juist resulteerde in gedrag en problemen.

Wat doet teveel kennis informatie hierin?

Tegelijkertijd zie ik ook een andere beweging ontstaan. Gelukkig neemt de kennis aan positieve en welzijnsgerichte hondentraining toe. Het nadeel is alleen dat ook dit weer heel polariserend wordt. Het zorgt ervoor, eigenlijk net als bij het bovenstaande voorbeeld, dat mensen bang en voorzichtig worden.

Ze willen vanuit zorgzaamheid de hond goed opvoeden. Ze willen dat op een positieve en welzijnsgerichte manier. Op internet, social media en andere platformen kom je heel veel (polariserende) informatie tegen. Vaak met veel “stelligheden”. Als je dit of dat doet met je hond dan is hij bang voor jou, dan is de opvoeding verpest, als je met een halsband loopt dan heb je per definitie een hernia en noem het op.

Deze informatie zorgt enerzijds voor kennis en anderzijds alsnog voor een gebrek aan kennis over het waarom iets al dan wel of niet geadviseerd wordt. Daardoor blijven mensen in het midden hangen en doen ze eigenlijk net niks. Je leest dat je je hond niet aan te veel stress(signalen) mag blootstellen en dat resulteert in reageren op ALLES. Zonder eigenlijk te weten wat je doet.

• Bang om het verkeerd te doen
• Bang om schade aan te richten
• Bang dat het verpest is als ze een keer…
• Bang dat daar direct emotionele, fysieke en mentale schade van oploopt die blijvend is
• Onveranderlijk wantrouwen in de relatie met de hond

Welk gedrag zie ik vaak bij de honden deze opvoeding mee krijgen?

Het grootste probleem dat ik zie ontstaan bij honden die betuttelend opgevoed worden is dat hun autonomie niet kan ontwikkelen. En de grap is dat ik ook nog vaak zie dat de mensen die betuttelen vaak hondjes hebben die van nature die autonomie niet zo bij zich hebben. In het kader van “you never get the dog you want, you always get the dog you need” is dat een hele mooie levensles.

We ontnemen de hond om zelf keuzes te maken. Maar ook om dus zelf behoeftes in te vullen.

Hierdoor ontstaat er vaak:

• Nervositeit bij de hond
• De angst neemt toe (simpelweg omdat de hond geen autonomie KAN ontwikkelen terwijl dat zo hard nodig is)
• Onzekerheid
• Je ontneemt hem zijn zelfdenkend vermogen om tot oplossing te komen (dit voorkomt toename van zelfvertrouwen of laat zelfvertrouwen doen afnemen)
• Frustratie gerelateerd gedrag (de hond is NIET te houden)
• Afhankelijkheid (de hond kan niet op z’n eigen benen staan)
  • Resulteert misschien in verlatingsangst (of heeft er mee te maken)
  • Moeizaam ontspannen zijn tijdens de wandeling (de hele tijd bezig met het baasje)
  • Piepen en nerveuze geluidjes maken
• Moeilijk in slaap komen
• Veel blaffen (onder andere omdat het veel beloond wordt al dan wel of niet positief)
• Er zijn patronen ontstaan omdat de hond als associatieve denker allemaal koppelingetjes heeft gemaakt en de mens er toch wel op reageert
• Heel veel stress bij de hond (de hond piekt op alle niveaus)
• De hond weet niet goed hoe zich te gedragen in sociale situaties want eigenlijk kon hij zelf geen conclusies trekken want dat had zijn mens ernaast al gedaan
• De hond heeft een mentaal kleine wereld – wat weer resulteert in een gebrek aan autonomie
• Het zorgt voor een een gebrek aan vertrouwen (eigenlijk de innerlijke raadgever van de hond wat onderdrukt)

Vermenselijking is dan wel een probleem.

Een hond mag vaak al zijn behoeftes niet invullen zoals dat past binnen het ethologische gedragsrepetoire van de hond. Als daarboven op betutteling komt, want de ruimte om zelf behoeftes in te vullen ontneemt, dan resulteert dat in problemen.

Je helpt niemand met meelijden en er met zielige gevoelens naast staan

Meeleven, empathie en zorgzaam zijn zijn hele mooie leiderschapskwaliteiten. Als je leiderschap wilt geven aan jouw hond omdat hij jou nodig heeft. Omdat jij dat bouwstenen vindt voor een goede relatie met je hond. Dan heeft je hond er meer aan als je met hem meeleeft dan als je meelijdt. Niemand wordt er mee geholpen als degene naast hem hem ook nog zielig vindt en het zo met hem te doen heeft.

Empathie, waardoor jij je kan inleven in de situatie van de ander en op basis daarvan de ander goed kan helpen is een kwaliteit. In het geval van honden heb je daar vaak ook nog kennis bij nodig zodat je niet op basis van je eigen menselijke lichaamstaal keuzes laat afhangen.

Zelfs als je hond ziek is, geopereerd is of iets anders heeft hij er meer aan als jij er gewoon bent. Met medeleven en zorgzaam. Zonder verdwaald te raken in de heftigheid van de emoties.

Too much love will kill you “Queen”.

Ik moet altijd denken aan het liedje van Queen – Too much love will kill you. Het liedje is geschreven vanuit het idee dat liefde iets heel moois is, maar ook iets kapot kan maken als het uit balans is.

Eigenlijk geloof ik niet dat liefde verstikkend werkt, maar ik denk dat betutteling meer gaat over controle. Dus je intenties zijn goed, maar je handelingen ontstaan vanuit een ander patroon.

Tips om meer ontspanning te vinden in de opvoeding met je hond

• Kennis vermeerdering: zeker als het gaat over de lichaamstaal van honden. Zodat je veel beter in staat bent om je hond zijn lichaamstaal goed te interpreteren. Daarnaast ken je de behoeften van honden en gedrag daarvoor veel beter.
  
• Nuchterheid: laat dingen eens wat losser, ontspan eens en kijk gewoon eens naar het gedrag zonder er DIRECT wat mee te moeten.
  
• Observeer je eigen gevoelens en triggerpunten: want hé over wie hebben we het nou eigenlijk? Je hond of jij?
  
• Je gevoel: hoe lang negeer jij je gevoel en intuïtie al? Vertrouw je eigenlijk wel op je gevoel? Hoe vaak HAD jij het gevoel maar deed je er niks mee.
  
• Reageer minder snel op je hond, adem eerst even een paar keer in en uit en kijk dan met een helicopterview naar wat je hond mogelijk nodig zou hebben.
  
• Ga schrijven over het gedrag van je hond en kijk eens hoe vaak jij gewoon alweer veel te snel klaar staat om van alles op te lossen en te regelen?
  
• Word zorgzaam en laat de controle los
  
• Vertrouw er nou eens op dat je hond het goed heeft bij jou. Ook al wil je heel graag dat er dingen veranderen, dat kan en mag.
  
• SCHRIJF eens 5 punten op waar je WEL dankbaar voor bent? Wat gaat er eigenlijk goed?