Clickertraining voor honden: hoe werkt dit?

Wil je trainen met je hond? Wist je dat clickertraining een hele toffe manier is om je hond te trainen? Daarnaast kun je je hond ook mentaal uitdagen door steeds nieuwe dingen aan te leren en je training uit te breiden. Lees maar eens mee.

Wat is clickertraining?

Bij clickertraining gaat het om het koppelen van een beloning (signaal) aan het gewenste gedrag van je hond. Dit betekent dus dat gewenst gedrag iets oplevert.

Wat is een clicker?

Een clicker is een klein plastic kastje. In dat kastje zit een metaal plaatje. Door op dat plaatje te drukken krijg je een klik geluidje.

Wat heb je nodig voor clickertraining?

• beloningskoekjes, iets lekkers (kunnen ook gewoon brokjes zijn)
• een clicker (kijk maar eens hier)

Wat heb jij zelf nodig voor clicker?

• Gevoel voor timing (kun je ook leren)
• Geduld
• Vooruitdenkend vermogen (om te bedenken wat je wilt bereiken, dat moet wel lukken toch?)

Hoe leert een hond?

Honden zijn meesters in het leggen van associaties. Ze hebben een groot associatief leervermogen. Je kunt dit ook wel uitleggen als verbanden leggen. Bepaalde acties en prikkels kunnen gekoppeld worden aan de betekenissen en gevolgen daarvan. Er zijn twee leerprincipes. De klassieke conditionering en de operante conditionering.

Wat is klassieke conditionering?

Bij zowel klassieke als operante conditionering legt een hond associaties.

Klassieke conditionering gaat uit van de associatie tussen twee gebeurtenissen in de omgeving. Dit betekent dat een bepaalde prikkel een betekenis krijgt. Bijvoorbeeld de deurbel betekent er komt bezoek aan. Een ander voorbeeld is dat honden weten dat wanneer jij de hondenriem pakt dit betekent dat jullie naar buiten gaan bijvoorbeeld.

Wat is operante conditionering?

Operante conditionering gaat uit van de associatie tussen gedrag en de gebeurtenis in de omgeving. Oftewel: een hond leert dat gedrag een bepaald gevolgd heeft. Dat kan bijvoorbeeld zijn; opspringen tegen mensen betekent aandacht krijgen.

Maar ook hele andere voorbeelden zijn hier op van toepassing. Bijvoorbeeld: als ik mij druk gedraag dan gaan we naar buiten (zo is het altijd gegaan namelijk).

Gedrag dat hem iets positiefs oplevert zal hij blijven herhalen. Gedrag dat hem iets negatiefs oplevert zal hij niet snel herhalen.

Hoe werkt clickertraining?

Clickertraining is een combinatie van beide leerprincipes. Op de eerste plaats leert je hond namelijk dat het klik geluidje hem iets oplevert (namelijk wat lekkers). Dit is klassieke conditionering. Vervolgens gaan we aan de slag met het gedrag van de hond.

We belonen gewenst gedrag. Dit levert je hond dus wat op waardoor hij er mee door zal gaan. Dit is operante conditionering.

Waarom kiezen voor een clicker tijdens de training?

Met een clicker kun je beter timen. We realiseren ons niet wat de kracht van timing is, hoe je dan ook traint met je hond. Door de juiste timing kun je het gewenste resultaat krijgen. Als je enkel met je stem beloont (goedzo Bobby, goed gedaan!) en je moet vervolgens nog een koekje uit je jaszak vissen, dan ben je eigenlijk al te laat.

Door de associatie van het klik geluid met de beloning die erbij hoort kun je sneller belonen. Al zie je maar voor een fractie van een seconde gewenst gedrag. Je hoeft maar te klikken en je hond heeft de koppeling gemaakt: klikken betekent dit levert mij iets op (in positieve zin!).

Dus kort samengevat begin je met de volgende oefening:

Klikken > lekkers
Klikken > lekkers
Klikken > lekkers

Stap 2

Stap twee in deze oefening kan zijn dat je wacht tot je hond uit eigen initiatief jou gaat aankijken. Dus geen ‘pssst’ geluidjes, geen vingerknipjes. Niks om je hond mee te lokken. Je wacht totdat hij jou aankijkt (al is het maar een fractie van een seconden). Kijkt hij je aan? Dan direct klikken + wat lekkers! Zo leer je wat het effect is van de clicker. Ook zie je dan wat klassieke en operante conditionering samen doen.

Dus:

Hond kijkt je aan > klikken > wat lekkers
Hond kijkt je aan > klikken > wat lekkers
Hond kijkt je aan > klikken > wat lekkers

Hoe leer je de clicker aan?

Het is essentieel dat de hond begrijpt dat het klik geluid hem iets oplevert. Dus daar begint je eerste oefening.

Je begint dus te werken vanuit klassieke conditionering. De koppeling wordt dus: klik geluid betekent beloning. Moeilijker dan dit gaat het ook niet voor je worden. Je klikt en je volgt meteen met een beloning. Je kunt dit het beste een aantal keren per dag en bijvoorbeeld 3 dagen blijven herhalen. Bijvoorbeeld: je pakt 15 koekjes in je hand. Je klikt en beloont. De kracht zit hem in de herhaling.

Gewenst gedrag van je hond belonen

Oké, het idee is natuurlijk dat je nieuwe dingen kunt aanleren met de clicker en dat je kunt trainen met je hond tot gewenst gedrag. Als je hond weet dat de klik iets positiefs oplevert, dan kan je van slag! Hij zal flink zijn best doen om die klik te verdienen. Je kunt drie dingen doen:

1. Gedrag uitlokken wat je graag wilt zien en vervolgens clicken op het moment dat je hond het gewenste gedrag vertoont
2. Je kunt wachten tot je hond het gewenste gedrag spontaan vertoont
3. Je kunt de situatie zo maken dat de kans gewoon groot is dat dit het gewenste gedrag gaat opleveren

Een click betekent altijd een beloning

Je moet je realiseren dat je nu bij een ander stukje aankomt. Namelijk timing. Een klik geluid betekent altijd een beloning. Stel je wilt je hond leren niet op te springen. Je hond blijft na wat oefening keurig met vier poten op zijn grond en hij blaft. Dat lijkt dit wellicht gewenst gedrag. Als je op dat moment klikt, dan is de koppeling al snel dat het blaffen er bij hoort.

Ik heb geklikt, maar het gedrag was niet helemaal zoals gewenst

Herken je nou zo’n situatie zoals hierboven? Dan kan het heel goed helpen als je het gedrag (dat als gevolg van het belonen ervan) even negeert. Op het moment dat je hond vervolgens weer het gewenste gedrag vertoont, klik je en beloon je! Waarom beloon je altijd? Omdat het klik geluidje iets moet opleveren, anders zou je hond er nooit voor werken.

Verbeter je timing

Je kunt je timing het beste gaan trainen in makkelijke situaties of tijdens makkelijke oefeningen. Bijvoorbeeld je gaat oefenen dat je hond je moet aankijken alvorens hij wat lekkers krijgt. Je wacht totdat hij oog contact maakt (dat kan even duren) en op het moment dat hij ook maar even kijkt, klik jij op je clicker en voila!

Het is geen afstandsbediening

De clicker is geen afstandsbediening of lokmiddel. Je wilt het inzetten om gewenst gedrag te belonen. Waarom staat dit zo expliciet aangegeven? Als een hond de clicker goed kent, dan komt hij bij het geluid van de clicker al naar je toe omdat hij weet dat dit hem wat oplevert.

In de praktijk zie je nog vaak gebeuren dat mensen de clicker als lokmiddel gebruiken. Stel: je hond is bij een groepje honden of komt niet direct met jou mee lopen. Je klikt op de knop en je hond komt. Dan kun je zeggen dat de uitvoering goed is, toch? Nee, want je wilt graag trainen dat je hond jou kan volgen op basis van training. Er is een onderscheid in je hond lokken door middel van het geluidje, of trainen en belonen doormiddel van het klik geluid en de beloning die daar op volgt.

Alternatief voor het apparaat de clicker

Het nadeel van werken met de clicker kan zijn dat je de clicker ook kan vergeten. En wat nu? Nou ook daar zijn oplossingen voor. Je kunt namelijk het klikgeluid vervangen door een woord.

Trainen met een markerwoord

We noemen dit een markerwoord. Daar wordt vaak het woord ‘yes’ voor gebruikt. Hier gelden dezelfde principes voor als met de clicker. Alleen in plaats van te clicken zeg je ‘yes’. Realiseer je wel dat je hond moet begrijpen dat het woord ‘yes’ hem iets oplevert. Dit kun je op dezelfde manier aanleren als het klikgeluid. Je zegt ‘yes’ en je klikt en herhaalt dat meerdere keren!

Mijn hond vindt het geluid van de clicker spannend

Het klik geluidje kan voor sommige honden best wel hard zijn. Dit kan ook afhangen van welke clicker je hebt of wilt aanschaffen. Het kan helpen als je begint om het geluid wat te dempen. Bijvoorbeeld door achter je rug te klikken (in een gesloten hand) of de clicker in je broekzak of onder je jas te gebruiken. Honden kunnen ontzettend goed horen. Kijk maar eens wat voor jou en je hond werkt.

Hoe beloon je?

Je kunt belonen door het voertje uit je hand te geven of bijvoorbeeld op de grond te gooien. Je kunt het beste gaan belonen met gezonde beloningen. Een zak met goede voeding voor honden kan bijvoorbeeld al volstaan. Ook kun je gedroogd vlees als beloning gebruiken. Het liefst geen kaas, frikadel, knakworst of andere beloningen.

Hoe lang mag zo’n trainingssessie duren?

Je kunt het beste uitgaan van korte trainingssessies. De kans dat je het dan leuk houdt en je je hond het meeste leert is het grootst. Bijvoorbeeld elke keer even 1 of 2 minuten aan de slag gaan. Je kunt beter gaan opbouwen qua tijd, dan direct te lang en te veel gaan doen.

Kleine stapjes

Bij clickertraining is het belangrijk om steeds een stapje verder te gaan om het gewenste gedrag te krijgen. In feite blijf je kneden tot dat je het perfect deeg hebt gekneed. Dat bereik je niet in 1 keer, dat heeft tijd nodig. Dus je vormt langzaamaan tot het gewenst gedrag.

Je kunt dat doen door een kleine beweging in de goede richting te belonen. Soms kan alleen al kijken in de goede richting voldoende zijn. Als je hem daar een paar keer voor beloond, ga je als vervolg stap meer van hem ‘vragen’.

Dit betekent niet anders dan wachten tot dat hij zelf bedenkt (!) dat hij een stapje verder kan of dat hij iets meer kan doen. Vertoont hij vervolgens weer gewenst gedrag in de goede richting? Klikken + belonen. Je hond moet steeds meer werken en moeite doen om zijn beloning te krijgen. Op deze manier werk je met kleine stapjes aan het gewenste gedrag.

Gedrag van je hond ‘shapen’

Op deze manier toewerken naar gewenst gedrag noemen we ‘shapen’. Hier zie je enkele voorbeelden.

Filmpjes clickertraining

De mogelijkheden zijn oneindig!

Wanneer kun je starten met clickertraining?

Je kunt direct beginnen met clickertraining. Clickertraining werkt bij alle honden. Bij jonge en oude honden en van alle rassen.

Voor- en nadelen clickertraining

Clickertraining heeft vooral veel voordelen, maar er kunnen zeker redenen zijn waarom dit voor jou en je hond niet zou kunnen werken.

Nadelen kunnen zijn:

• Timing is bij clickertraining erg belangrijk; dat kan best even wat training vragen
• Als de hond niet gericht is op voedsel, dan is de clicker niet de handigste manier om te trainen (al is het dan niet onmogelijk om alsnog te trainen)
• Je moet altijd het apparaatje bij je hebben (tenzij je natuurlijk het markerwoord ook inzet ter training)
• Je moet goed bedenken wat je als uitkomst wilt zien. Het gaat hier om timing, denk aan je reactie, voorbereiding en beoordelingsvermogen. Waar beloon je wel en niet voor?
• Het kost tijd om te gedrag te ‘shapen’ tot het gewenst is. Dat is goed, maar we willen vaak te snel direct een antwoord

Voordelen

• Je kunt (veel) beter timen waardoor het gewenste gedrag sneller zichtbaar zal worden
• Het is geschikt voor iedere hond (jong of oud, groot of klein) en voor ieder hondenras
• Je werkt op een positieve manier
• Je werkt aan wat je wel wilt in plaats van wat je niet wilt
• Je kunt snel belonen (waardoor je sneller een reactie krijgt van je hond)
• Goede relatie tussen baas en hond
• Vergevingsgezind: als je fouten maakt kun je dit snel recht trekken door weer je te richten op wat je WEL wenst
• Je hond krijgt een actieve houding. Hij zal meedenken omdat gedrag X hem iets oplevert.
• Deze vorm van trainen is goed voor de eigenwaarde van de hond
• De mogelijkheden zijn oneindig
• De resultaten zijn groots wanneer je de tijd neemt om dit te trainen.